Kamança (fars. كمانچه) – Azərbaycanın milli musiqi alətlərindən biri olan, alt tərəfi diz üstünə qoyulub yayla çalınan simli bir sazdır. Sadə görünüşünə baxmayaraq, kamançanın zərif səsi və ifadəliliyi onu əsrlər boyu musiqiçilərin sevimli alətinə çevirib.
Kamançanın tarixi qədim dövrlərə gedib çıxır və Fars musiqisindən Azərbaycan musiqisinə daxil olub. Əsrlər boyu təkmilləşərək, müxtəlif regional variantları meydana gəlmişdir. Bu variantlar həm kamançanın ölçüsü, həm də səs tembrinə görə bir-birindən fərqlənə bilər. Məsələn, bəzi regional kamançalar daha kiçik və yüksək səsli, digərləri isə daha böyük və alçaq səsli ola bilər. Bu, həm alətin istehsal materialından, həm də ustanın ustalığından asılıdır.
Kamançanın əsas hissələri gövdə, sap, kəllə, yay və kirişlərdən ibarətdir. Gövdəsi adətən ağacdan hazırlanır və üzəri dəridən (ənənəvi olaraq keçi dərisindən) örtülür. Sapı da ağacdan olub, əyri formada hazırlanır və ifaçının rahatlığı üçün nəzərdə tutulur. Kamançanın yayı at tüyündən hazırlanır və səsin ifadəliliyini təmin edir. Kirişlər isə adətən ipəkdən və ya metal tellərdən hazırlanır.
Kamança yalnız bir musiqi aləti deyil, həm də Azərbaycan mədəniyyətinin ayrılmaz bir hissəsidir. Əsrlər boyu muğamlarda, xalq mahnılarında və digər musiqi janrlarında istifadə olunaraq, zəngin musiqi ənənələrinin qorunub saxlanılmasında mühüm rol oynamışdır. Kamança səsləri Azərbaycanın mənzərələrini, duyğularını və tarixini əks etdirərək, dinləyiciləri əsrarəngiz bir dünyaya aparır. Kamança çalmaq isə sadecə musiqi ifaçılığı deyil, həm də zəhmət, səbr və istedad tələb edən incəsənətdir.