Karxana (fars. کارخانه - kārkhāne) sözü Azərbaycan dilində əsasən köhnəlmiş sayılsa da, hələ də istifadə olunan bir termindir. Əsl mənası "iş yerinin olduğu yer", "istehsalat müəssisəsi" deməkdir. Müasir Azərbaycan dilində "fabrik", "zavod", "emalatxana" sözləri ilə sinonim kimi işlənir, lakin bu sinonimlərin hər birinin özünəməxsus kontekstlər vardır.
"Fabrik" daha çox kütləvi istehsalı, xüsusilə də tekstil, ayaqqabı və s. kimi məhsulların istehsalını ifadə edir. "Zavod" isə daha mürəkkəb texnologiyaların tətbiq olunduğu, ağır sənaye məhsullarının (maşınlar, avadanlıqlar və s.) istehsal edildiyi müəssisələr üçün istifadə olunur. "Emalatxana" isə daha kiçik miqyaslı, əl əməyinin üstünlük təşkil etdiyi istehsalat məkanları üçün daha uyğundur.
"Karxana" isə bu üç termin arasında daha ümumi və geniş məna kəsb edir. Həm fabrik, həm zavod, həm də emalatxana karxana adlandırıla bilər. Tarixən, xüsusilə də sovet dövründə, "karxana" termini geniş şəkildə müxtəlif istehsalat müəssisələrinə aid edilmişdir. Misal olaraq, "çit karxanası" ifadəsi, həm kiçik bir emalatxananı, həm də daha böyük bir fabrik və ya zavodu ifadə edə bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, farsca "kar" (iş) və "xana" (ev, yer) sözlərindən əmələ gəldiyini görürük. Beləliklə, "karxana" sözü əslində "iş yeri" mənasını verir. Bu, sözün geniş məna daşımasının izahını verir.
Müasir Azərbaycan dilində "karxana" sözü daha çox tarixi kontekstlərdə və ya köhnə ədəbiyyat nümunələrində rast gəlinir. Ancaq dilin canlılığı nəzərə alınaraq, hələ də tam köhnəlmiş hesab edilməməlidir və müəyyən kontekstlərdə istifadəsi məqbuldur. Məsələn, "yapon karxanalarını işsiz qoyublar" cümləsi, müasir dillə daha dəqiq "yapon fabrikalarını və zavodlarını fəaliyyətsiz etmişlər" kimi ifadə oluna bilsə də, "karxana" sözünün istifadəsi də dilin zənginliyini göstərir.