Kömürləşmək felinin əsas mənası bir maddənin, ümumiyyətlə üzvi mənşəli bir şeyin, kimyəvi və ya fiziki dəyişikliklər nəticəsində kömürə çevrilməsidir. Bu proses, maddənin tərkibindəki karbonun konsentrasiyası artarkən digər elementlərin (hidrogen, oksigen, azot) azalması ilə müşayiət olunur. Kömürləşmə müxtəlif səbəblərdən baş verə bilər, əsasən yüksək temperatur və ya təzyiq altında baş verir.
Lüğətdə verilən ilk məna ("kömürə dönmək, kömür halına düşmək") prosesin nəticəsinə fokuslanır. Bu, sadəcə olaraq son məhsulun kömür olması deməkdir. İkinci məna ("yandıqdan sonra kömürə çevrilmək") isə prosesin mexanizminə işarə edir. Bu, tam yanma deyil, qismən yanma nəticəsində kömürün əmələ gəlməsini ifadə edir. Misal olaraq, odun yandıqda tam yanarsa külə çevrilir, qismən yansa isə kömürə çevrilir. Közün kömürləşməsi də bu ikinci mənaya uyğundur.
Kömürləşmə prosesi təkcə odun və bitki qalıqları ilə məhdudlaşmır. Geoloji proseslər nəticəsində milyonlarla il ərzində torf və digər üzvi maddələrin yüksək təzyiq və temperatur altında kömürə çevrilməsi də kömürləşmə olaraq qəbul edilir. Bu halda kömürləşmə geoloji zaman miqyasında baş verən uzunmüddətli bir prosesdir. Beləliklə, kömürləşmə həm sürətli (məsələn, odun kömürləşməsi), həm də çox yavaş (geoloji kömürləşmə) baş verə bilən bir hadisədir.
Maraqlı bir məqam da budur ki, kömürləşmə anlayışı yalnız fiziki-kimyəvi proseslərlə məhdudlaşmır. Məsələn, məcazi mənada da istifadə edilə bilər. Məsələn, bir insanın "kömürləşməsi" onun həyat enerjisini, həvəsini itirməsi, depresiyaya düşməsi kimi şərh edilə bilər. Bu, sözün metaforik istifadəsidir və əsas mənasından fərqlidir.