Qayəsiz sifəti, əsasən bir hərəkətin, fəaliyyətin və ya həyatın məqsədsiz, plan və ya istəklərdən məhrum olduğunu ifadə edir. Bu, sadəcə olaraq bir şeyin heç bir konkret nəticəyə yönəlmədiyini deyil, həm də daha geniş bir mənada, həmin fəaliyyətin dərin bir məna və ya əhəmiyyət kəsb etmədiyini bildirir.
Qayəsiz həyat, məsələn, hər hansı bir yüksək ideala, arzuya və ya əsaslı məqsədə xidmət etmədən, gündən-günə axan, monoton və cansıxıcı bir mövcudluqdur. Belə bir həyatda insan öz potensialını tam reallaşdıra bilmir, həyatının mənasını tapa bilmir və nəticədə boşluq və məyusluq hissi ilə yaşayır. Qayəsiz hərəkətlər isə nəticəsi olmayan, faydasız və ya mənasız işlərdir, vaxt itkisinə və enerji sərf etməyə səbəb olur.
Qayəsiz sözü, "məqsədsiz" sözünün sinonimi olsa da, "məqsədsiz"dən bir qədər daha geniş bir kontekstdə istifadə olunur. "Məqsədsiz" sözü daha çox konkret bir fəaliyyətin məqsədsizliyini ifadə edərkən, "qayəsiz" sözü həm fəaliyyətə, həm də daha geniş olaraq həyat fəlsəfəsinə aid ola bilər. Məsələn, "qayəsiz bir həyat" deyəndə, sadəcə hərəkətlərin məqsədsizliyindən deyil, həyatın özünün mənasızlığından danışılır.
Verilən misalda, Kərimxan üçün qayəsiz, məqsədsiz keçən bir ömür, heyvan həyatından fərqsiz hesab olunur. Bu, qayəsiz bir həyatın insanın potensialının reallaşmaması və həyatın mənasının tapılmaması nəticəsində nə qədər dəyərsiz ola biləcəyini göstərir. Beləliklə, "qayəsiz" sözü yalnız bir sifət deyil, həm də dərin fəlsəfi bir məna daşıyır.