Qaymaq, süd məhsullarının ən ləziz və qiymətli hissələrindən biridir. Əslində, südün təbii yollarla ayrılan yağlı hissəsidir. Bişirilən və ya sərilən südün, eləcə də qatığın üzərində toplanan, qatılaşmış yağ maddəsi olaraq təsvir edə bilərik. Bu, südün ən yüngül və incə hissəsinin üzə qalxması nəticəsində əmələ gəlir.
Qaymağın keyfiyyəti və dadı, südün növündən, heyvanın cinsindən və qidalanmasından çox asılıdır. Məsələn, camış qaymağı daha yoğun, qatı və zəngin bir dad malikdir. İnək və qoyun qaymağı isə daha açıq rəngdə və fərqli aromalara malik ola bilər. Qaymağın rəngi ağdan açıq sarıya qədər dəyişə bilər, məhz yağ faizinə görə.
Qaymaq sadəcə dadlı bir yemək deyil, həm də sağlamlıq üçün faydalıdır. Yüksək yağ tərkibi sayəsində enerji mənbəyidir və A vitamini, D vitamini və bəzi əhəmiyyətli minerallar ehtiva edir. Lakin, yüksək kalorili olduğundan, mülayim istifadə edilməlidir.
Azərbaycan mətbəxində qaymaq müxtəlif yeməklərin hazırlanmasında geniş istifadə olunur. Plov, dolma, şorba və şirniyyatların hazırlanmasında dadını və qatılığını artırmaq üçün əlavə edilir. Bundan əlavə, təkbaşına da, məsələn, çayla birlikdə, dadlı bir qəlyanaltı kimi yeyilir. Həmçinin, qaymaqdan kərə yağı, qatıq və digər süd məhsulları istehsal olunur.
Qaymaq, Azərbaycan mədəniyyətinin ayrılmaz tərkib hissəsi olaraq, həm qida, həm də mədəniyyət baxımından əhəmiyyətli rol oynayır. Bu ləzzətli məhsulun tarixi qədim dövrlərə gedib çıxır və nəsildən-nəsilə ötürülən bir ənənə olaraq qalmaqdadır.