Qeyri-iradi sifət olaraq "iradən və ya arzudan asılı olmayan" mənasını verir. Bu, hər hansı bir fəaliyyətin, hərəkətin və ya reaksiyanın insanın bilərəkdən, qəsdən etmədiyi, özünün iradəsindən kənarda baş verdiyi deməkdir. Belə hallarda insanın istəyi və ya arzusu prosesə təsir etmir.
Qeyri-iradi hərəkətlərə misal olaraq reflekslər (məsələn, diz qapağının vurulması ilə ayağın qalxması), qəfil əsəb reaksiyaları (məsələn, qorxu hissi ilə əlaqədar titrəmə), və ya fiziki reaksiyalar (məsələn, hapşırma, asqırma) göstərmək olar. Həmçinin, psixoloji və ya emosional vəziyyətlərdən qaynaqlanan qeyri-iradi hərəkətlər də mövcuddur - məsələn, yuxuda danışmaq və ya stresli bir vəziyyətdə əlin titrəməsi. Bəzən qeyri-iradi hərəkətlər bilinçaltı proseslərlə əlaqəlidir və insanın nəzarətindən kənarda qalır.
Zərf kimi istifadə edildikdə isə "iradəsiz olaraq", "iradən asılı olmayaraq", "ixtiyarsız olaraq" mənalarını ifadə edir. Yəni hər hansı bir əməlin insanın öz iradəsi ilə deyil, xarici təsirlər və ya daxili amillərin təsiri ilə yerinə yetdiyini bildirir. Məsələn, "Qeyri-iradi gülümsədi" cümləsində insanın gülümsəməsi onun iradəsindən asılı olmayan bir reaksiya kimi təsvir olunur.
Qeyri-iradi anlayışının tibb, psixologiya və fiziologiya kimi sahələrdə də geniş tətbiqi var. Müxtəlif xəstəliklər və pozuntular qeyri-iradi hərəkətlərlə, spazmlarla və ya digər iradən kənar reaksiyalarla müşayiət oluna bilər. Bu baxımdan qeyri-iradi anlayışının dəqiq müəyyənləşdirilməsi və təhlil edilməsi çox əhəmiyyətlidir.