Qələmkar (ər. qələm və fars. …kar) sözü, əslində, iki hissədən ibarətdir: "qələm" və "-kar". "Qələm" ərəb mənşəli olub, rəsm çəkmək üçün istifadə olunan aləti, yəni qələmi bildirir. "-kar" isə farsca bir şəkilçi olub, "edən", "işləyən", "usta" mənalarını verir. Beləliklə, qələmkar sözünün tam mənası "qələmlə işləyən", "qələm sənətinə yiyələnmiş usta" kimi tərcümə edilə bilər.
Lüğətlərdəki tərifin daha geniş və dəqiq izahını verək: Qələmkar, əsasən parça və digər səthlər üzərində incə və bədii naxışlar yaradan, yüksək sənətkarlıq tələb edən bir peşə sahibidir. Onun əsərləri sadəcə rəsm deyil, həm də incəsənət nümunələridir. Qələmkarın ustalığı yalnız əl hərəkətlərində deyil, həm də rənglərin ahəngdar seçilməsində, kompozisiyanın düzgün qurulmasında və naxışların dərin mənasını ehtiva etməsində özünü göstərir.
Qələmkarın işlədiyi materiallar müxtəlif ola bilər: pambıq, ipək, kətan kimi parçalar, dəri, kağız və s. Lakin, ənənəvi olaraq parça üzərindəki naxışlar qələmkar sənətinin ən önəmli təzahürüdür. Bu naxışlar adətən həndəsi fiqurlar, bitki və çiçək motivləri, heyvan təsvirləri, insan fiqurları və ya müxtəlif xəttatlıq nümunələri əsasında yaradılır. Qələmkar naxışları yalnız bədii gözəllik deyil, həm də mədəniyyətin, tarixin və ənənələrin əksidir. Bəzi naxışlar müəyyən bir regiona, tayfaya və ya dövrə məxsus olaraq fərqlənir.
Lüğətdə ikinci məna olaraq qeyd edilən "qıraqları haşiyəli və ortası güllü parça" ifadəsi, qələmkarın yaradıcılığının məhsullarına aiddir. Yəni bu, qələmkar tərəfindən bəzədilmiş, xüsusi dizayna malik bir parça növüdür. Bu tip parçalar geyimlərin, ev əşyalarının bəzədilməsində istifadə olunurdu və həm də özünəməxsus estetik dəyərə malik idi.
Beləliklə, "qələmkar" sözü yalnız bir peşəni deyil, həm də incə bir sənəti, zəngin bir mədəni irsini ifadə edir. Qələmkar ustaları əl işləri ilə tarixi, mədəniyyəti və ənənələri gələcək nəsillərə ötürürlər.