Qışlaq sözü Azərbaycan dilində qoyun və digər ev heyvanlarının qış aylarında saxlanıldığı, mülayim iqlimə və bol otlaq sahələrinə malik olan bir yerə deyilir. Bu yerlər, adətən, dağlıq ərazilərdə yaylaqların əksinə, daha aşağı və isti ərazilərdə yerləşir. Qışlaqlar, heyvanların qış aylarını rahat və təhlükəsiz keçirmələri üçün ideal şərait təmin edir. Bol otlaqlar heyvanların qidalanmasını təmin edir, mülayim iqlim isə soyuqdan və qarlı havadan qoruyur.
Tarixən, Azərbaycanın əksər bölgələrində köçəri həyat tərzi sürən əhali üçün qışlaqlar həyati əhəmiyyət kəsb edirdi. Yay aylarında yüksək dağlıq ərazilərdə, otlaqların bol olduğu yaylaqlarda otlayan sürülər, qışın gəlişi ilə birlikdə qışlaqlara köçürülürdü. Bu köç, həm heyvanların qorunması, həm də insanların qış aylarını daha rahat keçirmələri üçün vacib bir proses idi. Qışlaqlar sadəcə bir yer deyildi, eyni zamanda ailələrin bir yerdə yaşadığı, bir-birilərinə dəstək olduğu, mədəniyyətin və ənənələrin davam etdirildiyi sosial mərkəzlər idi.
Qışlaqlar müxtəlif ölçülərdə və təşkilatlarda ola bilərdi. Kiçik ailələrə məxsus kiçik qışlaqlar olduğu kimi, bir neçə ailənin birgə yaşadığı daha böyük qışlaqlar da mövcud idi. Qışlaqların ərazisi, ərazinin əlverişliliyindən və heyvanların sayından asılı olaraq dəyişirdi. Qışlaqların yerləşdiyi ərazilərdə, adətən, su mənbələri və qışlama üçün uyğun sığınacaqlar da olurdu.
Bu gün, köçəri həyat tərzinin azalması ilə yanaşı, qışlaqların əhəmiyyəti də azalsa da, Azərbaycanın tarixi və mədəni irsinin ayrılmaz bir hissəsi kimi qalır. Onlar, həmçinin, ekologiyanın qorunması və biomüxtəlifliyin saxlanması baxımından da əhəmiyyətlidirlər. Qışlaqlar Azərbaycanın mənzərəsinin, mədəniyyətinin və tarixinin mühüm bir elementi olaraq davam edir.