Qıymamaq felinin mənası, Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində sadəcə "heyfi gəlmək, əsirgəmək, bir şeyi başqasına rəva görməmək" kimi izah olunsa da, daha geniş və dərin bir mənaya malikdir. Bu, sadəcə əsirgəmək deyil, həm də dərin bir mərhəmət, şüurlu bir qoruma hissidir. Qıymamaq, bir varlığın, bir hadisənin, və ya bir əşyanın mövcudluğuna, bütövlüyünə, rifahına qarşı göstərilən həssas və qayğıkeş bir münasibətin ifadəsidir.
Qıymamağın kökünə nəzər salsaq, "qıy" kökündən törədiyini görərik. Bu kök, "dəyər vermək", "əhəmiyyət kəsb etmək" mənalarını ehtiva edir. Beləliklə, qıymamaq, bir şeyə dəyər vermək, onun əhəmiyyətini qəbul etmək, ona görə narahat olmaq və ona pis bir şeyin baş verməsinə imkan verməmək deməkdir. Bu, sadəcə olaraq duyğusal bir reaksiya deyil, həm də məsuliyyət və qoruma hissinin ifadəsidir.
Misal olaraq, "Qıymaz uşaq uyqudan oyansın" deyimi götürək. Bu deyim sadəcə uşağın yatmasını istəmək deyil, onun təmiz, sakit, qorunan bir dünyasının pozulmasına qarşı bir etirazdır. Uşağın sağlamlığına, rahatlığına, əmin-amanlığına olan dərin qayğı bu deyimin əsasını təşkil edir. Qıymamaq, bu mənada, qoruma instinktinin, sevgisinin və mərhəmətinin ən saf təzahürüdür.
Qısacası, qıymamaq fəaliyyəti sadəcə bir hərəkət deyil, dərin bir duyğu və əlaqənin ifadəsidir. Bu duyğu, insanın öz ətrafındakı canlı və cansız varlıqlara qarşı göstərdiyi hörmət, mərhəmət və qayğısını əks etdirir. Beləliklə, qıymamaq sözünün mənası, sadəcə lüğətlərdəki qısa izahdan daha geniş və dərin bir məna daşıyır.