Qızcığaz sözü, "qız" sözündən törəmiş kiçildici şəkilçili bir sözdür. Lüğətlərdə sadəcə "qız"ın kiçildilmiş forması kimi izah olunsa da, mənası yalnız ölçü baxımından kiçikliyi deyil, həm də müəyyən keyfiyyətləri əks etdirir.
"Qızcığaz" sözü ilə ifadə olunan qız, adətən cavan, gənc, hələ tam yetkinlik yaşına çatmamış bir qızı təsvir edir. Bu, sadəcə fiziki olaraq kiçik olması demək deyil. Sözün özündə incəlik, nəvaziş, məsumluq, təravət kimi hisslər də var. "Qızcığaz" sözü vasitəsilə ifadə olunan qıza baxış da daha mülayim, daha qayğıkeş olur.
Misallarımızda da bu ifadə edilir. "Qızcığaz bu gecə səhərə qədər qızdırıbdır" cümləsində xəstə olan qızın zəifliyi, kövrəkliyi vurgulanır. İkinci misalda isə ("Ay qız, Hacı Məhərrəmin, deyirlər, qızcığazı qoşulub qaçıbdır axı") qızın gənclik və təcrübəsizliyi səbəbindən baş vermiş bir hadisə təsvir olunur. Bu hadisənin dramatik olmasına baxmayaraq, "qızcığaz" sözünün istifadəsi qıza qarşı müəyyən mərhəmət və anlayış yaradır.
Beləliklə, "qızcığaz" sözü sadəcə ölçü baxımından kiçikliyi deyil, həm də gənc, məsum, kövrək bir qız haqqında əlavə məlumat daşıyır. Bu söz vasitəsilə ifadə olunan qıza qarşı daha xüsusi bir münasibət yaradılır.