Qnoseologiya (yun. γνῶσις - gnosis - bilik, λόγος - logos - elm, təlim) fəlsəfənin idrakla, yəni dünyanı dərk etmə qabiliyyətimizlə məşğul olan bir sahəsidir. Sadəcə "bilik haqqında elm" deyərək qnoseologiyanın mahiyyətini tam əhatə etmək olmaz. Çünki o, biliyin mənşəyini, xarakterini, hədlərini və mümkünlüyünü araşdırır. Bu araşdırma biliyin özünü deyil, biliyin özü haqqında düşünməni, yəni meta-biliyi əhatə edir.
Qnoseologiya idraka dair əsas suallarla məşğul olur: Biz dünyanı necə dərk edirik? Duyğularımız, düşüncələrimiz, hisslərimiz gerçəkliyi necə əks etdirir? Biliyimizin məhdudiyyətləri nələrdir? Əldə etdiyimiz bilik obyektivdir, yoxsa subyektiv? Bütün biliklər eyni dərəcədə etibarlıdırmı? Bilik inamdan necə fərqlənir? Bu sualların hər birinə müxtəlif fəlsəfi məktəblər tərəfindən müxtəlif cavablar verilib və verilməkdədir.
Tarix boyu qnoseologiyanın inkişafı fəlsəfənin əsas problemlərinin həllinə ciddi təsir göstərib. Empirizm, rasionalizm, idealizm və digər fəlsəfi cərəyanlar idrakın mahiyyətinə dair öz unikal baxışlarını irəli sürüblər. Məsələn, empirizm biliyin təcrübədən, rasionalizm isə ağıldan qaynaqlandığını iddia edir. Qnoseologiyanın araşdırmaları elmə, texnologiyaya, hətta siyasətə və etikaya qədər geniş sahələrə təsir edir. Çünki biliyin mənbəyini və sərhədlərini anlamaq, qarşılaşdığımız problemləri həll etmək üçün vacibdir.
Qısacası, qnoseologiya fəlsəfənin ən əsas və ən maraqlı sahələrindən biridir. O, insanın özünü və dünyanı dərk etmək qabiliyyətini dərinliklə araşdıraraq, həm bilik, həm də bilmək həsrətinin mürəkkəb dünyasına işıq salır. Qnoseoloji araşdırmalar bizi özümüzü, düşüncə tərzimizi və kainatdakı yerimizi daha yaxşı anlamağa yaxınlaşdırır.