Məkruh (ərəbcə مَكْرُوه) sifətidir. Əsas mənası "iyrənc", "nifrət doğuran", "xoşagəlməz", "ikrah doğuran"dır. Lüğətlərdəki "çirkin" tərifi isə onun daha geniş bir mənasını əhatə edir, lakin həmişə uyğun gəlmir. Çünki "çirkin" daha çox fiziki görünüşlə bağlıdır, "məkruh" isə daha geniş bir kontekstdə, həm fiziki, həm də mənəvi, əxlaqi, hətta bəzi hallarda sosial baxımdan xoşagəlməz olan hər şeyi əhatə edə bilər.
Məkruh sözü, əsasən, duyğulara, hissərə təsir edən əşya, hadisə və ya hərəkətlərə tətbiq olunur. Bu, sadəcə gözlə görülən bir çirkinlik deyil, həm də eşidilən, hiss edilən, düşünülən bir xoşagəlməzlik ola bilər. Məsələn, "məkruh səs", "məkruh ətir", "məkruh əməl", "məkruh düşüncə" kimi ifadələr bu geniş mənanı göstərir.
Sözün mənşəyinə baxdıqda, ərəb dilindəki "kərüh" (كَرِهَ) felindən törədiyini görürük. Bu fel "iyrənmək", "nifrət etmək", "xoşlamamaq" mənalarını verir. Beləliklə, "məkruh" sözü bu felin məsdər formasından (məsdər – felin isim formasından) törəyərək, "iyrənməyə səbəb olan", "nifrət doğuran" kimi bir məna kəsb edir.
Cümlədə istifadəsinə nümunələr:
- O, məkruh bir ətir yayırdı.
- Məkruh hərəkətləri hamını əsəbiləşdirdi.
- Bu məkruh düşüncədən qurtulmalısan.
- O məkruh bir insan deyildi, sadəcə qəribə davranırdı.
- Qədim qəbiristanlıq məkruh bir mənzərə idi.
Gördüyümüz kimi, "məkruh" sözü müxtəlif kontekstlərdə, fərqli mənaların ifadəsinə xidmət edir, lakin əsasında hər zaman xoşagəlməzlik, iyrənmə, nifrət hissi durur. "Çirkin" sözü ilə sinonim kimi istifadə olunsa da, "məkruh" daha geniş semantik yük daşıyır və əhatə dairəsi daha genişdir.