Mərəkə (ər. مَرَكَة - maraka) ərəb mənşəli bir söz olub, Azərbaycan dilinə ərəb dilindən keçmişdir. Əsas mənası “səs-küy, qışqırıq, qalmaqal” deməkdir. Lakin sadəcə səs-küy deyil, nəzarətdən çıxmış, qarışıq və çox vaxt negativ konnoatasiya daşıyan bir səs-küy və ya qalmaqaldır. Bu, birdən-birə qopmağa, yayılmağa meylli bir hadisəni ifadə edir.
Lüğətlərdə verilən “səs-küy, qışqırıq-bağırıq, qalmaqal, hay-küy, qovğa, qiyamət” ifadələri “mərəkə” sözünün məna çalarlarını tam əhatə etsə də, onun dinamik və birdən-birə baş vermə xüsusiyyətini tam əks etdirmir. Mərəkə, sadəcə səs-küy deyil, həm də bu səs-küyün yaratdığı qarışıqlıq, narahatlıq və hətta panikadır.
Cümlədə işlənməsinə nümunələr:
- Mərəkə qopmaq: Bu ifadə birdən-birə baş verən, nəzarətdən çıxmış bir qalmaqalın, səs-küyün və ya çaxnaşmanın baş verməsini bildirir. Məsələn: "Sözdən-sözə düşüb böyük bir mərəkə qopdu." və ya " Bazar meydanında qəfil bir mərəkə qopdu."
- Otağa böyük mərəkə düşmək: Bu, otaqda birdən-birə yaranan güclü səs-küy, qışqırıq və qarışıqlığın təsvirinə xəstədir. Məsələn: verilən nümunədə olduğu kimi: "Otağa böyük mərəkə düşür, qızlar başlayırlar ağlamağa."
- Mərəkəli vəziyyət: Bu ifadə qarmaqarışıq, narahat və çətin bir vəziyyətin təsvirini verir. Məsələn: "Evləri mərəkəli bir vəziyyətdə qaldı."
Ümumiyyətlə, “mərəkə” sözü güclü, qəfil və çox vaxt negativ konnoatasiya daşıyan səs-küy və qalmaqal mənasını ifadə edir və cümlədə həm müsbət, həm də mənfi mənalarda işlənə bilər, lakin əsasən mənfi mənalarda işlədilir.