izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Mücərrəd (ər. مُجَرَّد - mucerred) sözü ərəb dilindən götürülmüşdür və əslində "ayrılmış", "təmizlənmiş", "sözügedən əşyadan təcrid olunmuş" mənalarını ifadə edir. Azərbaycan dilində isə bu söz əsasən iki əsas mənada işlənir:

1. Konkret bir varlıqdan, cisimdən, hadisədən asılı olmayan, yalnız fikir və düşüncə vasitəsilə qavranıla bilən, mənəvi mahiyyət daşıyan anlayışlar üçün işlədilir. Məsələn, "ədalət", "sevgi", "xoşbəxtlik", "vətənpərvərlik" kimi anlayışlar mücərrəd anlayışlardır. Bunlar həss olunan, toxunulan, ölçülən varlıqlar deyillər, yalnız insan şüurunun məhsulu, xəyal və təsəvvürün obyektləridir. Bu mənada mücərrəd, əks mənası konkret olan "abstrakt" sözü ilə sinonimdir.

2. Riyaziyyat, fizika və digər elmlərdə konkret bir nümunəyə istinad etmədən, ümumi qanunauyğunluqları və əlaqələri ifadə edən nəzəriyyələr, modellər və konsepsiyalar üçün işlənir. Məsələn, "mücərrəd cəbr", "mücərrəd riyaziyyat" ifadələrində mücərrəd sözü konkret ədədlər və həndəsi fiqurlar ilə məhdudlaşmayan, ümumi qanunlara əsaslanan riyazi sistemləri bildirir. Bu istifadədə mücərrəd anlayışı, konkret nümunələrdən qoparaq ümumi prinsiplərə və qanunauyğunluqlara fokuslanır.

Mücərrəd anlayışlar, bədii ədəbiyyatda, fəlsəfədə, elmdə geniş yer tutur. Onların dəqiq təriflənməsi və izahı müxtəlif fənlərin əsas məqsədlərindən biridir. Mücərrəd anlayışlar konkret nümunələr vasitəsilə daha aydın anlaşıla bilir. Məsələn, "ədalət" anlayışını konkret məhkəmə qərarları və ədalətsiz hadisələrin müqayisəsi ilə izah etmək olar.

Qeyd edək ki, "mücərrəd" sözü həm sifət, həm də isim kimi işlənə bilir. Sifət kimi "mücərrəd düşüncələr", "mücərrəd rəsm" kimi, isim kimi isə "mücərrəd sənət" ifadələrində işlənir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz