Narkotik (yun. νάρκη – narkē – yuxu, səhlənmə) sifəti və ya isim kimi işlənən bir söz olub, əsasən tərkibində narkoz (yəni, huşsuzluq, yuxu vəziyyətinə səbəb olan maddələr) təsiri olan, mərkəzi sinir sisteminə təsir edən və asılılığa səbəb olan maddələri bildirir. Qədim yunan dilindəki "narkē" sözündən törəyən "narkotik" termini, əvvəllər əsasən ağrıları yatırmaq və ya əməliyyat zamanı huşsuzluq yaratmaq üçün istifadə olunan maddələri təsvir etmək üçün işlənilirdi. Lakin müasir istifadəsində, "narkotik" termini daha geniş mənada istifadə olunur və psixoaktiv, yəni zehni vəziyyətə təsir edən, asılılıq yaradan və qanunla qadağan edilmiş bütün maddələri əhatə edir. Bu maddələr arasında əsasən opiatlar (məsələn, heroin, morfin), kokain, metamfetamin, marixuana kimi maddələr yer alır.
Narkotik maddələrin təsiri maddənin növündən və istifadə dozasından asılı olaraq dəyişir. Bəzi narkotiklər əsasən ağrıları yatırır və sakitləşdirici təsir göstərir, bəziləri isə hallüsinasiyalara, euforiyaya və ya həyəcanlığa səbəb olur. Ancaq bütün narkotik maddələrin ortaq xüsusiyyəti onların asılılıq yaratmaq qabiliyyətinə malik olmasıdır. Mütəmadi istifadə nəticəsində bədəndə fiziki və psixoloji asılılıq yaranır, və maddənin qəbul edilməməsi ciddi fiziki və psixoloji problemlərə səbəb olur.
Cümlədə nümunələr:
- O, narkotik maddələrdən istifadənin ciddi nəticələrə səbəb ola biləcəyini bilirdi.
- Narkotik ticarəti qlobal problemdir.
- Narkotik asılılığı ilə mübarizə üçün kompleks tədbirlər görülməlidir.
- Həkim ona ağrılarını azaltmaq üçün zəif təsirli narkotik dərman yazdı (burada "narkotik" termini daha dar mənada, ağrı kəsici kimi işlənir).
Yekun olaraq, "narkotik" termini geniş mənada asılılıq yaradan, qanunla qadağan olunmuş və mərkəzi sinir sisteminə təsir edən psixoaktiv maddələri ifadə edir. Lakin tarixi kontekst və istifadə sahəsindən asılı olaraq, mənası daha dar və ya daha geniş ola bilər.