Naşatır (ər. نُوشَادَر - nuşādar) – kimyəvi formulu NH₄Cl olan, ağ rəngli, kristallik bir duzdur. Ammonium xlorid kimi də tanınır. Adı ərəb dilindən götürülmüşdür və tarixən ammonium xlorid mənbəyi olan "nuşadar" (nušādir) sözündən törəmişdir. Bu söz isə öz növbəsində yunan dilindəki "nüshadir" (νίτρον) – natron və ya qələvi sözündən əmələ gəlmişdir. Əvvəllər Misirdəki ammon məbədlərinin yaxınlığında, dəvə cidarlarında əmələ gələn ağ kristallar kimi tapılırdı. Bu səbəbdən də ammonium xloridə "ammon duzu" da deyilirdi.
Naşatır, həm sənayedə, həm də tibbdə geniş istifadə olunur. Sənayedə metallurgiyada, qaynaq işlərində, dəri emalında, gübrə istehsalında və s. proseslərdə tətbiq edilir. Tibbdə isə, əsasən, naşatır spirti şəklində, huşsuzluq hallarında, ürəkbulanma zamanı və s. təcili yardım kimi istifadə olunur. Naşatır spirti, kəskin iyli, rəngsiz və şəffaf bir mayedir ki, su ilə qarışdırılmış ammiak (NH₃) məhlulu şəklində olur. Ammiakin kəskin iyinin qıcıqlandırıcı təsiri beyinə təsir edərək huşu bərpa etməyə kömək edir.
Naşatırın tətbiq sahələri müxtəlifdir və bunlara misal olaraq aşağıdakıları göstərmək olar:
- Tibbi tətbiqlər: Huşsuzluq hallarında, ürəkbulanmada, astma hücumlarının aradan qaldırılmasında (naşatır spirti inhalyasiyası) və s.
- Sənaye tətbiqləri: Metallurgiyada qaynaq əməliyyatlarında, galvanizasiyada, dəri emalında, boyaların istehsalında, gübrə istehsalında, məişət təmizlik vasitələrinin hazırlanmasında və s.
- Qida sənayesi: Bəzi ölkələrdə qida əlavəsi kimi (məsələn, xəmirin qalxmasına köməkçi kimi) istifadə oluna bilər, amma bu, məhduddur və qida təhlükəsizliyi qaydalarına uyğun olmalıdır.
Qeyd etmək lazımdır ki, naşatır və naşatır spirti səhhətə mənfi təsir göstərə bilər. Dəri ilə təmasda qıcıqlanmaya, gözə dəydikdə isə ciddi zədələrə səbəb ola bilər. Ona görə də istifadəsi zamanı ehtiyat tədbirlərinə riayət etmək mütləqdir.