izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Nehrə sözü Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında özünəməxsus yer tutan bir termindir. Əsasən, yağ çıxarmaq prosesində istifadə olunan bir qab kimi tərif olunsa da, anlamı daha geniş və dərindir. Lüğətlərdə sadəcə "yağ çıxartmaq üçün içində qatıq çalxalanan saxsıdan və ya ağacdan qayrılmış uzunsov qab" kimi təsvir olunsa da, nehrənin mədəni və tarixi kontekstdə daha əhəmiyyətli bir rolu vardır.

Nehrənin əsas funksiyası süd məhsullarından yağ ayırmaqdır. Saxsıdan və ya ağacdan hazırlanması onun materialların yerliliyini və əl əməyinin üstünlüyünü göstərir. Uzunsov forması isə çalma prosesinin daha effektiv şəkildə aparılmasına imkan verir. Qatıq nehrəyə doldurulur və müəyyən bir müddət intensiv şəkildə çalxalanır. Bu əməliyyat nəticəsində yağ süd qatığından ayrılır və nehrənin üst səthində toplanır.

Ancaq nehrə sadəcə bir məişət əşyası deyildir. O, Azərbaycanın, xüsusilə də kənd həyatının ayrılmaz bir parçası, ənənəvi həyat tərzinin simvoludur. Misal olaraq, verilən şeir parçasında "Çöldə hər övrəti-qarabaği; Nehrədə çalxayır gözəl yaği" misrası nehrənin qadınların həyatındakı rolunu, ev təsərrüfatında yağ hasilatında onların əsas iştirakçısı olmasını vurğulayır. Bu misra, nehrəni yalnız bir əşya kimi deyil, həm də qadınların zəhmətinin, bacarığının və ev təsərrüfatında əhəmiyyətinin simvolu kimi təqdim edir.

Etimalogiyasına gəldikdə, nehrə sözünün mənşəyi hələ də tam aydın deyildir. Ancaq türk dillərindəki "nehr", "ner" kimi sözlərlə etimoloji əlaqəsi araşdırılmalıdır. Bu sözlər su ilə əlaqəli ola bilər və yağın süd qatığından ayrılma prosesinin su ilə analoji olması ilə əlaqələndirilə bilər.

Müxtəlif cümlələrdə istifadəsinə misallar: "Ana nehrədə qatıq çalxayırdı.", "Köhnə nehrənin ağacı çürümüşdü.", "Babamın evində hələ də qədim bir nehrə saxlanılır." kimi cümlələr nehrə sözünün müxtəlif kontekstlərdə necə işlədildiyini göstərir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz