Nəcibləşmə, "nəcibləşmək" fellindən törəmiş isimdir. Lüğətlərdə sadəcə olaraq "nəcibləşmək" felinin isim formasından törəmə kimi qeyd olunsa da, mənasının daha dolğun və dəqiq izahı üçün genişləndirmələrə ehtiyac vardır.
Əvvəlcə, "nəcib" sözünün kökünə nəzər salaq. Ərəb mənşəli olan bu söz, əslində "asillik", "yüksək əxlaq", "nəciblik", "xeyirxahlıq", "mərdlik" kimi mənaları ehtiva edir. Beləliklə, "nəcibləşmə" termini sadəcə "nəcib olma prosesi" deyil, daha çox bir insanın və ya bir şeyin əxlaqi, mənəvi və ya sosial keyfiyyətlərinin yüksəlməsi, təkmilləşməsi prosesini ifadə edir.
Bu proses müxtəlif yollarla baş verə bilər: tərbiyənin təsiri ilə, özünü inkişaf etdirmə yolu ilə, həyat təcrübəsi əsasında və ya xarici təsirlərin nəticəsində. Məsələn, bir insanın səxavətli, ədalətli, mərhəmətli olması üçün yaşadığı mühiti, aldığı tərbiyəni və öz üzərində apardığı işləri nəzərə almaq lazımdır. Bu səbəbdən "nəcibləşmə" prosesi davamlı və tədrici bir inkişafı əks etdirir.
Cümlə içərisində istifadəsi nümunələri:
- Onun nəcibləşməsi illər boyu davam etdi. (Bu cümlədə nəcibləşmə uzunmüddətli bir proses kimi təsvir olunur.)
- Yaxşı tərbiyə onun nəcibləşməsində mühüm rol oynadı. (Burada nəcibləşmənin səbəbi göstərilir.)
- Cəmiyyətdəki nəcibləşmə hər kəsin məsuliyyətidir. (Bu cümlədə nəcibləşmə kollektiv bir hadisə kimi təqdim olunur.)
- Kitabın qəhrəmanı özünün nəcibləşməsini axtarışında idi. (Nəcibləşmə özünü tanıma və inkişaf prosesi kimi təsvir edilir.)
Yekun olaraq, "nəcibləşmə" yalnız "nəcib olma" prosesi deyil, əxlaqi, mənəvi və sosial baxımdan inkişaf etmə, təkmilləşmə və yüksəlmə prosesini əhatə edən daha geniş bir mənaya malikdir. Bu proses zamanla, tədricən və müxtəlif amillərin təsiri altında baş verir.