Nəsilsiz sifəti, əsas etibarilə, nəsil, yəni övlad və nəvələr buraxmamaq, davam etdirməmək mənasını ifadə edir. Lüğətdəki "nəsli olmayan, nəsil verməyən, övladı olmayan" tərifi qısadır və sözün bütün imkanlarını əhatə etmir. Daha geniş və dəqiq şəkildə izah etsək, nəsilsiz anlayışının iki əsas aspekti var:
1. Bioloji Məna: Bu mənada nəsilsiz, bioloji cəhətdən övladı olmayan, nəsil artırmayan şəxsi və ya canlı növünü ifadə edir. Misal üçün, "O, nəsilsiz qocalmışdı" cümləsində şəxsin övladı olmaması vurğulanır. Bu mənada "uşaqsız", "övladsız" sözləri sinonim kimi işlənə bilər, lakin "nəsilsiz" daha geniş bir zaman kəsiyini əhatə edir və nəsillərin davam etməməsini ifadə edir. "Nəsli kəsilmiş bir bitki növü" kimi ifadələr də bu mənaya uyğundur.
2. Metaforik Məna: Nəsilsiz sözü bəzən metaforik mənada da işlənir. Bu halda, hər hansı bir işin, əsərin, ənənənin və ya ideyanın davam etməməsi, irsiyyət buraxmaması mənasını verir. Misal üçün, "Onun nəsilsiz əsərləri unuduldu" cümləsində əsərlərin davamı, təsiri olmaması, gələcək nəsillərə miras qalmamağı nəzərdə tutulur. Bu mənada söz "təsirləri olmayan", "davamı olmayan" kimi ifadələrlə sinonim ola bilər.
Etimalogiyası: Nəsilsiz sözü "nəsil" sözünün mənfi mənasını ifadə edən "-siz" şəkilçisi ilə birləşməsindən əmələ gəlib. "Nəsil" sözü isə ərəb mənşəlidir və nəslin, soyun, övladın mənasını verir.
Fərqli Cümlələrdə İstifadəsi: Nəsilsiz sözü müxtəlif cümlə quruluşlarında müxtəlif nüanslarla işlənə bilər. Məsələn:
- Nəsilsiz ailənin evinin boş qaldığı hiss olunurdu. (Bioloji məna)
- Onun nəsilsiz sənəti zamanın tələlərinə qurban getdi. (Metaforik məna)
- Nəsilsiz bir sülalənin sonuncu nümayəndəsi vəfat etdi. (Həm bioloji, həm də metaforik məna)
Yekun olaraq, nəsilsiz sözü sadəcə övladı olmayan şəxsi deyil, həm də bir şeyin davamının olmamasını, irsiyyətin kəsilməsini ifadə edən çoxcəhətli bir söz olaraq nəzərdən keçirilməlidir.