Övladsız sifəti, əsas mənası etibarilə "övladı, uşağı olmayan" deməkdir. Lüğətlərdə verilən "oğul-uşaqsız, sonsuz" ifadələri də bu əsas mənanı dəqiqləşdirir və genişləndirir. "Oğul-uşaqsız" ifadəsi övlad sayının sıfır olduğunu daha konkret olaraq ifadə edir, həm oğul, həm də qız övladının olmamasını vurğulayır. "Sonsuz" isə isə bu vəziyyətin davamlı olduğunu, yəni gələcəkdə də övlad sahibi olma ehtimalının olmadığını ifadə edə bilər, baxmayaraq ki, bu, həmişə belə olmaya bilər. Həmçinin, "sonsuz" sözü kontekstdən asılı olaraq, ümidsiz, məyus bir vəziyyəti də ifadə edə bilər.
Lüğətlərdə "övladsız" sözü daha çox bioloji övladın olmaması mənasında işlənsə də, ədəbiyyatda və gündəlik nitqdə məcazi mənalarda da istifadə edilə bilər. Məsələn, bir ailənin varis qoya bilməyəcəyi, nəslinin davam etməyəcəyi mənasında işlənə bilər. Bu mənada, övladlığa götürmüş bir ailə də, əgər bu övladın nəslinin davam etdirilməsi məqsədi daşımırsa, "övladsız" kimi qəbul edilə bilər. Belə hallarda, "övladsız" sözü daha çox nəslin kəsilməsi, davam etməməsi mənasını daşıyır.
Cümlə içərisində istifadəsinə nümunələr:
- Övladsız qocalmışdı, amma ürəyi həmişə uşaq sevgisi ilə dolu idi. (Bu cümlədə "övladsız" sözü bioloji övladın olmamasını bildirir, lakin ruhən övlad sevgisinin mövcudluğunu vurğulayır.)
- Övladsız ailənin var-dövləti qohumlarına qaldı. (Bu cümlədə "övladsız" sözü nəslin kəsilməsi və varisin olmaması mənasında işlənir.)
- Qədim saray, övladsız sultanın ölümündən sonra tərk edildi. (Burada "övladsız" sözü, sultanın varisi olmamasının, nəslinin davam etməyəcəyinin bir göstəricisi kimi işlənir.)
Sözün etimologiyasına gəlincə, "övlad" sözünün kökü türk dillərindəki "öv" (uşaq) kökünə dayanır. "-sız" əlavəsi isə "olmayan", "yox olan" mənasını verir. Beləliklə, "övladsız" sözünün mənası strukturundan da aydın görünür.