Nəzir (ər. نذر - nadr) sözü ərəb mənşəlidir və kökünə görə “adət, əhd, vəd” mənalarını ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "dindar, mövhumatçı adamların, istək və arzu etdikləri bir şeyin yerinə yetirilməsi ümidi ilə yoxsullara və ya din xadimlərə verdikləri pul" kimi izah olunsa da, daha geniş və dəqiq bir şəkildə izah etmək mümkündür.
Nəzir, Allaha edilən bir əhd, vəd və ya niyazdır. Bir şəxs öz istək və arzularının qəbul olunması üçün Allaha müəyyən bir şey verməyi vəd edir. Bu vəd, müəyyən bir hadisənin baş verməsi şərti ilə verilə bilər (məsələn, "əgər imtahanı uğurla verəmsə, yoxsullara 100 manat nəzir verəcəyəm") və ya şərtsiz olaraq edilə bilər (məsələn, "Allahın mərhəmətinə görə, məscidə yeni bir xalça bağışlayacağam").
Nəzir verilən şey maddi (pul, qida, əşya) və ya mənəvi (dua, oruc, sədəqə) ola bilər. Əsas şərt, bu vədin Allaha edilməsi və içində səmimiyyət, qəlbdən gələn bir istək olmasıdır. Nəzir yalnız maddi sərvət qazanmaq məqsədilə deyil, həm də sağlamlıq, xoşbəxtlik, övlad, uğur və s. kimi müxtəlif arzuların yerinə yetirilməsi üçün verilə bilər. Bu baxımdan nəzir, dua ilə bağlı bir anlayışdır və dua ilə sıx bağlıdır. Dua ilə nəzirin fərqi ondadır ki, dua yalvarış, nəzir isə bir əhd, bir vəddir.
Cümlə içində nümunələr:
- O, xəstə anasının sağalması üçün Allaha nəzir etdi.
- Səfərin uğurlu keçməsi üçün min bir əzaba qatlaşaraq, həcc ziyarətinə nəzir etdi.
- İmtahanı uğurla verərək, nəzirini yerinə yetirdi və yoxsullara paltar payladı.
- Qəza keçirməkdən qurtulduğu üçün məscidə yeni bir işıqlandırma sistemi bağışlamağı nəzir etmişdi.
Nəzirin verdiyi töhfənin miqdarı, mahiyyəti və verilmə üsulu tamamilə nəzir edən şəxsin qərarına bağlıdır. Ancaq nəzirin səmimi qəlbdən gələrək yerinə yetirilməsi vacibdir. Dini baxımdan vacib olan nəzirin özü deyil, nəzirin arxasındakı səmimiyyət və Allaha olan etiqad və sevgi hissidir.