Nisgilli sifəti, Azərbaycan dilində əsasən ürəkdə gizli bir kədər, qüssə və ya dərin bir narahatlıq hissini ifadə edir. Sadəcə üzərində görünən bir kədər deyil, daha dərin, içəridə yaşanan və bəzən xaricə çox aydın şəkildə əks olunmayan bir əzab halını bildirir. Lüğətlərdəki "məhzun", "kədərli", "könlü tutqun" kimi təriflər nisgillinin əsas xüsusiyyətlərini əks etdirir, amma tam mənasını əhatə etmir.
Nisgilli insanın üzü həmişə kədərli olmaya bilər; xarici görünüşü sakit və hətta xoşbəxt görünə bilər, ancaq iç dünyasında daim bir ağır yük, bir boşluq hissi yaşayır. Bu hissiyyatın səbəbi açıqca bilinməyə bilər; nisgil gizli, bəzən dərin bir travma, itirilmiş bir şey, əldə olunmayan bir arzu və ya həyata dair ümidsizlikdən qaynaqlana bilər. Bu mənada, "dərdli görünən" ifadəsi nisgillinin xarici təzahürünün bir əlamətini göstərir, lakin onun əsas mahiyyətini tam əks etdirmir.
Nisgilin mənşəyi haqqında dəqiq bir dilçilik təhlili aparmaq üçün daha çox məlumat lazımdır. Ancaq sözün kökü və fonetik quruluşu üzərində mülahizələr yürüdərək, onun "nisgil" (qüssə, kədər) sözü ilə əlaqəli olduğunu və bu sözün intensivliyi gücləndirən bir şəkilçi ilə birləşdiyini fərz etmək olar. Beləliklə, "nisgilli" sadəcə "kədərli" olmaqdan daha güclü, daha dərin və davamlı bir kədər vəziyyətini bildirir.
Cümlə içində istifadəsi nümunələri:
- Onun nisgilli gözləri hər şeyi danışırdı.
- Uzun müddətdir nisgillidir, nəsə baş verdiyini hiss edirəm.
- Həmişəki nisgilli əhval-ruhiyyəsi onu əsəbiləşdirirdi.
- Sözlərinin arxasında gizli bir nisgil hiss olunurdu.
Göründüyü kimi, "nisgilli" sözü, müxtəlif kontekstlərdə dərin və davamlı bir mənfi emosional vəziyyəti ifadə etmək üçün istifadə olunur və sadəcə "kədərli" və ya "məhzun" sözləri ilə tamamilə eyniləşdirilə bilməz.