Nişanlandırmaq sözü, Azərbaycan dilində geniş mənada “nişanlamaq” feili ilə sinonim kimi işlənə bilsə də, daha dəqiq və məhdud bir mənaya malikdir. Əsasən, qarşılıqlı razılıq əsasında, bir insanın digər bir insanla gələcəkdə evlənmək niyyətini rəsmi və ya qeyri-rəsmi olaraq bildirmək, açıqlamaq mənasını verir. Bu, sadəcə bir işarə qoymaqdan fərqli olaraq, sosioloji və mədəni bir hadisəni əks etdirir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "nişan" kökündən törəmişdir. "Nişan" sözü isə fars dilindən keçmişdir və əsasən “işarə”, “əlamət”, “simvol” mənalarını daşıyır. Beləliklə, "nişanlandırmaq" bir növ gələcək əlaqənin əlamətini, simvolunu qoymaq, bu əlaqənin mövcudluğunu bildirmək mənasını ehtiva edir. Bu işarə, ənənələrə, adət-ənənələrə və mədəni kontekstə görə dəyişə bilir. Məsələn, üzüklərin dəyişdirilməsi, xüsusi bir mərasim, açıq elan və ya ailələrin qarşılıqlı razılığı kimi formaları ola bilər.
Verilən misalda, "bacısını dayısı nişanlandırmışdı" cümləsində, nişanlandırmaq sözü qızın bir kişi ilə evlənməsi üçün razılığın verilməsini, bu razılığın tərəflər tərəfindən (burada dayı tərəfindən) rəsmiləşdirilməsini göstərir. Bu, özbaşına bir hərəkət deyil, ailələr arasında aparılmış danışıqlar və qərarın nəticəsidir. "Nişanlandırmaq" sözünün bu kontekstdə istifadəsi, sadəcə birinin digərinə evlilik niyyətini bildirməsindən daha geniş bir məna daşıyır. Bu, sosyal bir prosesin, bir sıra ritualların və qarşılıqlı razılığın nəticəsidir.
Qısacası, "nişanlandırmaq" sözü, sadəcə bir işarə qoymaq mənasından daha çox, evlilik üçün hazırlıq mərhələsinin başlanğıcını, tərəflərin qarşılıqlı razılığı əsasında gələcək əlaqənin rəsmiləşdirilməsini bildirir. Bu prosesdə mədəni və sosial amillər mühüm rol oynayır. Bu söz, həm formal, həm də qeyri-formal kontekstdə işlənə bilər, lakin həmişə evlilik niyyətinin ifadəsini əks etdirir.