izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Noğul sözü Azərbaycan dilində şirniyyat növünə aiddir. Lüğətlərdə verilən “içərisinə keşniş tumu qoyulmuş xırda, üstü kələ-kötür, yumru şirni növü” tərifi sözün əsas mənasını əks etdirir, lakin onu daha geniş və dəqiq şəkildə izah etmək mümkündür. Noğulun ölçüsü kiçik, forması yuvarlaq və ya yumru olur. Üst səthi hamar deyil, əksinə, kələ-kötür, qabarıq-çökək olur. Bu kələ-kötürlük, xəmirin bişmə prosesində yaranan təbii bir haldır. Noğulun içərisində isə əsasən keşniş tumu olur, lakin digər ədviyyatlar və ya quru meyvələr də əlavə oluna bilər. Xəmirinin tərkibi, əsasən, unu, şəkəri, yağı və yumurtanı əhatə edir. Noğulun dadı şirin, ədviyyatın növündən asılı olaraq isə bir az da ədviyyatlı olur. Keşnişin ətirli və xüsusi dadı noğula özünəməxsus bir aroma verir.

Sözün etimologiyasına gəldikdə, "noğul" sözünün mənşəyi tam dəqiq müəyyən edilməmişdir. Ancaq türk dillərindəki oxşar sözlərlə müqayisəli təhlil aparmaqla, onun qədim türk sözləri ilə əlaqəli ola biləcəyi ehtimal edilir. Araşdırmalar göstərir ki, bu sözün formalaşmasında "noxu" kimi köklər rol oynamış ola bilər. Daha dəqiq bir etimoloji tədqiqat tələb olunur.

Noğul sözü gündəlik danışıqda, əsasən, şirin növü adlandırmaq üçün işlənir. Misal üçün: "Ana, bu gün mənə noğul bişir, çox istəyirəm." və ya " Bazar günü nənəmin hazırladığı noğullar çox dadlı idi." kimi cümlələrdə işlənə bilər. Ədəbiyyatda isə, xüsusilə də xalq ədəbiyyatında və folklor nümunələrində noğul şirinlik və ya uşaqlıq xatirələri ilə əlaqələndirilərək işlədilə bilər. Verilən misal cümləsində olduğu kimi: "Xalq batıbdır noğla, şəkərə, qəndə; Bizim evdə axta zoğal da yoxdur" cümləsində noğul, şəkər və qəndlə yanaşı zənginlik və bol-bol yeməyin simvolu kimi işlənir. Beləliklə, noğul sözü sadəcə bir şirniyyat adı deyil, həm də mədəni və sosial kontekstdə müəyyən mənaları ifadə edə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz