izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Noxud (Pisum sativum) paxlalılar fəsiləsinə (Fabaceae) aid, girdə, şişkin dənələr əmələ gətirən, bir illik ot bitkisidir. "Noxud" sözü, bitkinin özünü, yəni bitkinin yerüstü və yeraltı hissələrini, həmçinin onun yeməli dənələrini ifadə edir. Bitki, tünd yaşıl rəngli, sarğımlı gövdəyə, mürəkkəb, lələkvari yarpaqlara və ağ, çəhrayı və ya bənövşəyi rəngli çiçəklərə malikdir. Meyvəsi uzunsov, içərisində bir neçə dənə olan paxladır. Paxlaların rəngi yaşıl, sarımtıl və ya qonur ola bilər. Dənələrin forması, ölçüsü və rəngi müxtəlif növlərdə fərqlənir.

Bitkinin təsərrüfat əhəmiyyəti böyükdür. Noxud əsasən qida məqsədi ilə becərilir. Dənələri zülal, karbohidrat, lif, vitaminlər və minerallar baxımından zəngindir. Həm təzə, həm də qurudulmuş halda istehlak olunur. Yemək bişirməkdə müxtəlif yeməklərin (şorbalar, ət yeməkləri, salatlar və s.) tərkib hissəsi kimi geniş istifadə olunur. Bundan əlavə, noxuddan un, nişasta, yağ və digər məhsullar alınır. Bəzi növləri heyvan yemi kimi də istifadə edilir. Noxudun becərilməsi torpağın azotla zənginləşməsinə də müsbət təsir göstərir, çünki bitki havadakı azotu torpağa bağlayır.

Dilçilik baxımından "noxud" sözünün etimologiyası tam aydın deyildir. Ancaq Türkiyə dilləri qrupuna aid olduğu güman edilir. Sözün mənşəyi haqqında müxtəlif fərziyyələr mövcuddur. Cümlədə istifadəsi: "Bu il noxud bol oldu.", "O, noxud şorbası bişirdi.", "Tarlada noxud əkildi." və s. kimi nümunələrlə göstərilə bilər. "Noxud əkmək" ifadəsi noxud bitkisinin əkilməsini, "noxud yığmaq" ifadəsi isə onun yığımını bildirir. "Noxud kimi iri gözlü" deyimi isə gözlərin iri olmasını təsvir edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz