Nostaljiya (yun. νόστος - nostos "evə dönüş", ἄλγος - algos "əzab, ağrı") termini əslində "evə dönüş ağrısı" mənasını verir. Bu, sadəcə "xiffət, həsrət, qüssə" kimi qısa bir tərifə sığmayan daha mürəkkəb bir duyğudur.
Nostaljiya, keçmişə, xüsusilə də uşaqlıq illərinə, əziz insanlara və ya yerlərə aid xoş xatirələrə duyulan həsrət və kədər hissidir. Bu, sadəcə olaraq kədər və ya həsrət deyil, daha çox melankolik bir xatırlama, keçmişin idealizə edilmiş təsviri və onunla bağlı olan həyat tərzinin itirilməsinə görə duyulan bir acıdır. Keçmişə aid xoş xatirələrə qərq olmaqla yanaşı, nostaljiya eyni zamanda həmin keçmişə qayıda bilməməyin, onu yenidən yaşaya bilməməyin kədərini də ehtiva edir.
Nostaljiya müxtəlif kontekstlərdə müxtəlif şəkildə ifadə oluna bilər. Məsələn, doğma şəhərini tərk edərək başqa bir yerdə yaşayan bir insanın keçmişə aid xatirələrini, dostlarını və ailəsini düşünərək duyduğu kədər nostaljiyadır. Ya da bir insanın uşaqlıq illərində yaşadığı xoş hadisələri xatırlayarkən duyduğu şirin-acı hisslər də nostaljiya kimi qiymətləndirilə bilər. Həmçinin, nostaljiya, keçmiş bir dövrün (məsələn, sovet dövrü, uşaqlıq illəri) dəyərlərinə, həyat tərzinə olan həsrət kimi də təzahür edə bilər.
Nostaljiya sözünün istifadəsi cümlələrdə müxtəlifdir. Məsələn:
- "Qədim şəhərin görünüşü onda dərin nostaljiya hissi oyandırdı."
- "Uşaqlıq illərinə dair nostaljiya dolu xatirələrini danışdı."
- "O, doğma kəndinə olan nostaljiyası ilə yaşayırdı."
- "Bu mahnı onda əvəzsiz nostaljiya hissi yaratdı."
Beləliklə, nostaljiyanın sadəcə "xiffət, həsrət, qüssə" kimi tərif edilməsi onun mürəkkəb emosional tərkibini tam əks etdirmir. Nostaljiya, keçmişə duyulan mürəkkəb və çoxşaxəli bir emosional reaksiyadır.