izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Növbələnmək feli, Azərbaycan dilinin zəngin leksik ehtiyatının bir hissəsi olub, əsasən "növbə ilə gəlmək, ardıcıl olaraq təkrarlanmaq, bir-birini əvəz etmək" mənalarını ifadə edir. Etimoloji baxımdan "növbə" və "-lənmək" şəkilçilərindən əmələ gəlmişdir. "Növbə" sözü fars mənşəli olub, ardıcıl sıra, düzülüş, dəyişməni ifadə edir. "-lənmək" isə feil şəkilçisi olub, hərəkət və ya halın təkrarlanmasını, davamlılığını bildirir.

Növbələnmək feli müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalar kəsb edə bilər. Məsələn, "işçilər növbələnməklə işləyirlər" cümləsində növbələnmək, işçilərin iş vaxtlarının ardıcıl olaraq dəyişməsini, biri başa çatdıqdan sonra digərinin başlamasını bildirir. "Hava şəraiti gün ərzində növbələnir" cümləsində isə hava şəraitinin dəyişkənliyini, gün ərzində müxtəlif hava hallarının ardıcıl olaraq müşahidə edilməsini ifadə edir. Yəni, növbələnmək feli həm insan fəaliyyətini, həm də təbiət hadisələrini təsvir etmək üçün işlədilə bilər.

Lüğətdə sadəcə "növbələşmək" kimi qeyd edilməsinə baxmayaraq, "növbələnmək" daha çox təkrarlanmanı, davamlı bir prosesi vurğulayır. "Növbələşmək" daha neytral bir ifadə olub, sadəcə növbə ilə getməni bildirir. Məsələn, "işçilər növbələşir" və "işçilər növbələnir" cümlələri arasında incə bir fərq vardır. Birinci cümlə sadəcə növbə ilə işləmə faktını bildirir, ikinci cümlə isə bu növbənin davamlı, təkrarlanan bir proses olduğunu vurğulayır. Ona görə də "növbələnmək" daha zəngin bir məna yükü daşıyır və müxtəlif kontekstlərdə daha dəqiq ifadə seçimi təmin edir.

Növbələnməyin sinonimləri arasında "ardıcıl gəlmək", "dəyişmək", "əvəz etmək", "təkrarlanmaq" kimi sözləri göstərmək olar, lakin hər birinin özünəməxsus konnotasiyası vardır. Növbələnməyin antonomu isə "ardıcıl olmamaq", "eyni zamanda olmaq", "fasiləsiz davam etmək" kimi ifadələr ola bilər. Beləliklə, "növbələnmək" feli Azərbaycan dilinin zənginliyini göstərən, deyimlərdə istifadə olunan və məna çalarlarını dəqiq ifadə edən bir sözdür.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz