Növbələşmə (Növbələşmək felindən törəmiş isim) – müəyyən bir ardıcıllıqla, növbə ilə baş vermə, dəyişilmə, əvəzləşmə halı. Bu, zaman, məkan və ya funksiya baxımından ardıcıl olaraq bir şeyin başqasının yerini tutması və ya bir-birini izləməsidir.
Növbələşmə, hadisələrin, proseslərin, vəzifələrin və ya insanların müəyyən bir qayda ilə, bir-birini əvəz etməsi deməkdir. Bu, təkrarlanan və ya fasiləsiz davam edən bir proses olmaya da bilər; müəyyən bir müddət ərzində baş verən bir sıra dəyişiklikləri ifadə edə bilər.
Mənasını genişləndirərək: Növbələşmə yalnız sadəcə əvəzlənməni deyil, həm də bu əvəzlənmənin strukturunu, ardıcıllığını, müəyyən bir qaydaya əsaslanmasını ifadə edir. Məsələn, işçilərin növbələşməsi, günün iş saatlarının növbələşməsi, bayraqların qaldırılmasının növbələşməsi kimi nümunələrdə nəinki əvəzlənmə var, həm də bu əvəzlənmənin qaydası, sxemi, müəyyən bir planı mövcuddur.
Etimologiya: "Növbə" sözü farsca "نوبت" (novbat) sözündən götürülmüşdür və "dəfə, növbə, sıra" mənasını verir. "-ləşmə" isə isim şəkilçisidir və prosesi, halı bildirir.
Cümlədə işlənməsi:
- Fabrikada işçilərin növbələşməsi yaxşı təşkil olunmuşdu.
- Hava şəraitinin növbələşməsi kənd təsərrüfatına mənfi təsir göstərir.
- Mühafizəçilərin növbələşməsi 24 saat davam edir.
- Rənglərin növbələşməsi şəkildə gözəl bir harmoniya yaradır.
- Siyasi hakimiyyətin növbələşməsi demokratik bir cəmiyyətin əsas xüsusiyyətlərindən biridir.
Yuxarıdakı nümunələrdən göründüyü kimi, "növbələşmə" sözü müxtəlif kontekstlərdə, fərqli sahələrdə işlənə bilər və hər dəfə də öz mənasını, öz spesifikliyini qoruyub saxlayır. Bu sözün düzgün anlaşılması üçün kontekstin diqqətlə nəzərə alınması vacibdir.