Növbələşmək (f.): Bu fe'l, əsasən iki və ya daha çox hadisənin, obyektin və ya prosesin ardıcıl və ya müəyyən bir qayda ilə bir-birini əvəz etməsini, dəyişilməsini bildirir. Hər bir elementin ortaya çıxışı və sonra yoxa çıxması və ya başqasının yerini tutması ilə xarakterizə olunur. Növbələşmə, müəyyən bir ardıcıllıq və ya dövrilik tələb edir; tamamilə təsadüfi deyildir. Bu, sırasıyla, ardıcıllıqla, dəyişmə ilə və ya qarşılıqlı əvəzlənmə ilə baş verə bilər.
Etimologiya: "Növbə" sözü fars mənşəlidir və sıranı, ardıcıllığı, növbəni bildirir. "-ləşmək" isə fe'l şəkilçisidir və hərəkət və ya prosesə işarə edir. Beləliklə, "növbələşmək" sözü, "növbə ilə gəlmək, ardıcıl olaraq dəyişmək" mənasını verir.
Məna çalarları və nümunələr: Növbələşmə, sadə bir ardıcıllıqdan daha mürəkkəb bir prosesi ifadə edə bilər. Məsələn:
- Sadə ardıcıllıq: "İşçilər növbələşərək işləyirdilər." (Burada işçilər bir-birini sadəcə əvəz edirlər.)
- Dəyişən ardıcıllıq: "Dərslərdə nəzəriyyə və praktik məşğələlər növbələşirdi." (Burada nəzəriyyə və praktik məşğələlər bir-birini tamamlayır və bir-birinin ardınca gəlir.)
- Qarşılıqlı əvəzlənmə: "Gecə və gündüz növbələşir." (Burada iki zidd hadisə bir-birini əvəz edir, dövri olaraq təkrarlanır.)
- Ədəbiyyatda: "Dastan şeirlə nəsrin növbələşməsi prinsipinə əsaslanır." (Burada şeir və nəsr formaları bədii əsərin strukturunu formalaşdırmaq üçün qarışdırılır və bir-birini tamamlayır.)
Növbələşmə, həm də riyaziyyat, kompüter elmləri və digər sahələrdə istifadə oluna bilər. Məsələn, alqoritmlərdə növbələşmə əməliyyatları, data strukturlarında növbələşmə prinsipi və s. Bu, geniş tətbiq sahəsinə malik bir termindir.