Nüsxəbənd sözü Azərbaycan dilində köhnəlmiş bir sözdür və əsasən iki əsas mənada işlənir. Etimoloji baxımdan "nüsxə" (ərəb mənşəli, yazılı surət, nüsxə, təkrar mənasında) və "bənd" (fars mənşəli, bağlayan, saxlayan, qoruyan, idarə edən mənasında) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Sözün hər iki mənası da "nüsxə"nin - yəni resepti - idarə edən, hazırlayan, tətbiq edən şəxsi ifadə edir.
1. Aptek işçisi: Köhnə dövrlərdə apteklərdə reseptləri qəbul edən, dərmanların hazırlanması və verilməsini təşkil edən işçiyə nüsxəbənd deyilirdi. Bu mənada nüsxəbənd sözü müasir dilin "reseptçi" və ya "farmasevt" sözlərinə sinonimdir. Məsələn: "Köhnə aptekdə nüsxəbənd həkimin resepti əsasında dərman hazırlayırdı."
2. Xalq təbabətindəki mütəxəssis: Xalq təbabəti kontekstində isə nüsxəbənd, qədim tibb kitablarından istifadə edərək, xəstəliklərin diaqnozu və müalicəsi üçün dərman reseptləri tərtib edən şəxs demək idi. Bu şəxs müasir tibbdəki həkimlərin və ya fitoterapevtlərin funksiyalarını bir qədər əhatə edirdi. Onlar əsasən yazılı mənbələrə, qədim tibb ədəbiyyatına əsaslanaraq müalicə üsulları tapır və dərmanlar hazırlayırdılar. Məsələn: "Kənddə yaşayan nüsxəbənd qədim kitablardan oxuyub xəstənin müalicəsini tapdı."
Beləliklə, nüsxəbənd sözünün köhnəlməsinə baxmayaraq, tarixi kontekstdə aptek işçisi və ya xalq təbabəti mütəxəssisi kimi iki fərqli, lakin eyni kökdən gələn mənasını anlamaq vacibdir. Sözün mənası və istifadəsi zamanla dəyişsə də, etimoloji kökü və tarixi kontekstdəki rolu onun mənasını aydınlaşdırır.