Obaşdan sözü Azərbaycan dilində zərf kimi işlənir və əsasən "səhər tezdən, hələ hava açılmamış" mənasını verir. Lüğətlərdə verilən "alaqaranlıq" mənası isə daha çox kontekstə bağlıdır və hər zaman deyil, bəzi hallarda istifadə oluna bilər. Obaşdan, alaqaranlığın qaranlıq tərəfini, günəşin hələ üfüqdən çıxmadığı, işığın zəif olduğu anı ifadə etsə də, əsasən günəşin doğuşundan öncəki qaranlıq, sərin və sakit vaxtı qeyd edir. Yəni, alaqaranlığın daha spesifik və qaranlıq hissəsini təmsil edir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "oba" və "başdan" sözlərinin birləşməsindən əmələ gəldiyini görürük. "Oba" kənd, yaşayış yeri mənasında olsa da, buradakı kontekstdə "günün başlanğıcı", "günəşin doğuşu" kimi bir məcaz ifadə edir. "Başdan" isə "başlanğıcdan", "ən əvvəldən" mənasında işlənir. Beləliklə, "obaşdan" ifadəsi, günün hələ başlamadığı, günəşin doğuşundan əvvəlki vaxtı, həyatın gündəlik ritminin başlanğıcını ifadə edir.
Fərqli cümlələrdə "obaşdan" sözünün necə işləndiyinə baxaq:
- Obaşdan qalxıb yola düşdülər.
- Obaşdan yağış yağmağa başladı.
- Qışda obaşdan soyuq olur.
- Obaşdan qayıdıb gəlmişdi.
Bu nümunələr göstərir ki, "obaşdan" sözü müxtəlif situasiyalarda, səhər tezdən baş verən hadisələri və ya hərəkətləri ifadə etmək üçün işlədilir. Həmçinin, yalnız səhər tezlərinə deyil, bir işin ən əvvəlindən, başlanğıcından bəhs edən məcazi mənada da işlənə bilər. Lakin əsas mənası hələ də səhər tezdən, günəş doğmamış vaxtı ifadə etməkdədir.