Oxunmaq (məch.) - Bu feilin əsas mənası, gözdən keçirilərək səslə və ya səssiz şəkildə bir mətnin, əsərin və ya hər hansı yazılı məlumatın qavranılmasıdır. Yəni, oxuma prosesi görmə qabiliyyətinin və əqli fəaliyyətin birgə iştirakını tələb edir. Bu proses nəticəsində mətnin məzmunu başa düşülür, yadda saxlanılır və ya təhlil edilir. "Oxumaq" sözü, əsərin növündən asılı olmayaraq, kitab, məqalə, qəzet, əlyazma və s. kimi müxtəlif yazılı mənbələrə tətbiq oluna bilər.
Daha geniş mənada, "oxunmaq" feili mətnin məzmununun qavranılmasının müxtəlif üsullarını da əhatə edə bilər. Məsələn, səslə oxunma (yüksək səslə, öz-özünə), səssiz oxunma (daxili səslə), sürətli oxunma, diqqətli oxunma kimi müxtəlif üsullar var. Həmçinin, "oxunmaq" feili, mətnin təkrar oxunması, səhvsiz oxunması, ifadəli oxunması kimi mənaları da özündə ehtiva edə bilər.
Misal üçün, "Bu kitablar oxunub" cümləsində kitabların məzmununun tam olaraq qavranıldığı, oxunma prosesinin başa çatdığı nəzərdə tutulur. "O biri namələr oxunanda çoxlu qəzetçi adları söyləndi" cümləsində isə namələrin oxunma prosesi zamanı qəzetçi adlarının adının çəkilməsi bildirilir. Bu, oxunma prosesinin nəticəsini və ya proses zamanı baş verən hadisəni ifadə edir. Sözün etimologiyasına gəldikdə, "oxu-" kökü qədim türk dillərindən gəlir və "görmek, qavramaq" mənalarını əks etdirir.
Ümumiləşdirərək demək olar ki, "oxunmaq" feili, yazılı məlumatın qavranılması, anlaşılması və ya təhlili prosesini ifadə edən çoxşaxəli bir sözdür və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalarda işlənə bilər.