Onluq (sif.) – Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir sifət olub, əsasən pul vahidi ilə bağlı işlənir. Ən geniş mənası "on manat dəyərində olan" deməkdir. Lüğətlərdə əsasən bu mənası ilə qeyd olunsa da, istifadəsi daha genişdir və kontekstdən asılı olaraq bəzi nüanslar əldə edə bilir. Məsələn, tarixi kontekstdə, “onluq” sözü on manatlıq pul vahidini deyil, həmin dəyərdə olan, tarixi dövrlərdə yayılmış konkret bir pul vahidini, məsələn, qızıl pulu və ya müəyyən bir nominalda olan kağız pulu ifadə edə bilər. Bu halda “onluq qızıl” deyərkən “on manatlıq qızıl” yox, “on manat dəyərində olan qızıl pul” nəzərdə tutulur. Mətninizdəki misalda da bu məna üstünlük təşkil edir.
Sözün etimologiyası qədim türk dillərindən gəlir və "on" sayından əmələ gəlib. "-luq" şəkilçisi isə mənsubiyyət, mənsubluq, və ya keyfiyyət ifadə edir. Beləliklə, sözün kökü "on" sayı ilə əlaqəlidir və "ona aid olan", "on ilə əlaqəli" mənasını verir. Ancaq müasir Azərbaycan dilində bu geniş məna daralaraq, əsasən pul vahidi ilə əlaqəli məna ilə işlənilir.
Onluq sözü müxtəlif cümlələrdə fərqli şəkildə işlənə bilər:
- Cibindən bir onluq çıxardı. (On manatlıq pul)
- O, onluq qızıl sikkə toplamaq həvəsində idi. (On manat dəyərində qızıl sikkə)
- Onluq pulu bazarlığa sərf etdi. (On manatlıq pul)
- Onluq bilet almaq istəyirəm. (On manat dəyərində bilet)
Göründüyü kimi, sözün mənası həmişə "on manat"a bərabər olmasa da, həmin dəyəri əks etdirir və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif əşya və ya pul vahidləri üçün istifadə oluna bilir. Onu "on manatlıq" sözü ilə tamamilə sinonim kimi qəbul etmək səhv olardı, çünki “onluq” sözü tarixi və mədəni kontekstdə daha çox məlumat daşıyır.