Üçmanatlıq sözü köhnəlmiş bir termin olub, əsasən Azərbaycanın pul vahidi manatın mövcud olduğu dövrlərdə işlənmişdir. Lüğətlərdəki qısa izahı genişləndirərək daha dəqiq və əhatəli şəkildə təqdim edək:
1. İsim mənası: "Üçmanatlıq" sözü, əsasən, üç manat dəyərində olan kağız pulu ifadə edir. Bu, konkret bir ədəd pul vahidini, yəni üç manatlıq bir əskinası (banknotu) və ya üç manatlıq bir dəyərə malik sikkələrin birliyini bildirir. Tarixi kontekstdə, müəyyən bir dövrdə dövriyyədə olan üç manatlıq əskinasların xüsusiyyətlərindən (dizayn, rəng, ölçü) asılı olaraq, həmin əskinaslara "üçmanatlıq" deyilirdi. Məsələn, "Üçmanatlığı xırdalamaq" ifadəsi, üç manatlıq pulu daha kiçik dəyərlərə (məsələn, bir manatlıq, əlli qəpiklik sikkələrə) dəyişməyi bildirir.
2. Sifət mənası: "Üçmanatlıq" sözü sifət kimi də işlənə bilər və bu halda "üç manata dəyən", "üç manat qiymətində olan" mənalarını verir. Sifət kimi istifadəsində, "üç manatlıq mal", "üç manatlıq kitab", "üç manatlıq yemək" kimi ifadələrə rast gəlmək olar. Bu halda, söz "üç manat" qiymətinə malik olan hər hansı bir əşya və ya xidməti ifadə edir. "Üç manatlıq" sifətinin istifadəsində "üç manatlıq alış-veriş" kimi ümumiləşdirilmiş ifadələr də ola bilər.
Etimologiya: Söz "üç" say ədatı ilə "manat" pul vahidinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. "-lıq" şəkilçisi isə isim və ya sifət əmələ gətirir. Sözün kökü türk dillərinə aiddir və "üç" sayının qədim türkcədəki formasından törəmişdir.
Müasir dilin tələblərinə uyğunluq: "Üçmanatlıq" sözü müasir Azərbaycan dilində nadir hallarda işlədilir və köhnəlmiş termin kimi qəbul olunur. Çünki müasir Azərbaycan dilində qiyməti göstərmək üçün daha dəqiq və aydın ifadələr üstünlük təşkil edir (məsələn, "üç manatlıq əşya" əvəzinə "üç manata başa gələn əşya" ifadəsi daha çox işlənir).