Ortodoksal sözü qədim yunan sözü olan "ὀρθόδοξος" (orthódoxos) sözündən götürülmüşdür. "ὀρθός" (orthós) "düzgün, doğru" və "δόξα" (dóxa) isə "fikir, əqidə, inanış" mənalarını verir. Beləliklə, sözün əsl mənası "düzgün inanışlı", "doğru əqidəli" deməkdir.
Müasir Azərbaycan dilində ortodoksal sözü əsasən dini mənada işlənsə də, daha geniş məna daşıyır. Dini kontekstdə ortodoksal, xüsusilə xristianlıqda, qəbul edilmiş inanclar sisteminə, kanonlara, ayin və ənənələrə sərt şəkildə riayət edən, onlardan yayınmayan, hər hansı yeniliyə qarşı çıxan məna verir. Məsələn, "Ortodoksal kilsəsi" ifadəsi məhz bu mənada işlənir.
Lakin ortodoksal sözü yalnız dini kontekstlərə məhdudlaşmır. Daha geniş mənada, hər hansı bir əqidə sisteminə, ideologiyanıya, nəzəriyyəyə və ya yanaşmaya münasibətdə də ortodoksal sözü istifadə edilə bilər. Bu zaman söz, həmin sistemə, ideologiyanın, nəzəriyyənin əsas prinsiplərinə və ənənələrinə qətiyyətlə bağlı qalma, onları dəyişməmə və təkmilləşdirməmə kimi mənaları ifadə edir. Məsələn: "O, ortodoksal marksist idi və kapitalizmə qarşı idi." və ya "Onun ortodoksal təlimi, yeni tədqiqatların nəticələrinə zidd idi."
Ortodoksal sözünün əks mənasını ifadə edən sözlər isə heterodoksal, liberal, modernist və s. kimi sözlərdir. Ortodoksal sözü, əsasən, müəyyən bir sistemə sərt bağlılığı və yeniliklərə qarşı müqaviməti ifadə etdiyi üçün, bəzən mənfi konnotasiya da daşıya bilər. Çünki, bu cür sərt bağlılıq, inkişafı və irəliləyişi əngəlləyə bilər.
Qısaca, ortodoksal sözü "düzgün əqidəli" anlamından çıxaraq, müxtəlif kontekstlərdə müəyyən bir sistemə, ideologiyanıya, nəzəriyyəyə və ya yanaşmaya sərt bağlılığı və ənənəvi yanaşmanı ifadə edən çoxşaxəli bir termindir. Onun mənası istifadə edildiyi kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər, lakin əsas mahiyyəti dəyişməz qalır: sərt bağlılıq və ənənəyə sadiqliy.