izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Oyaqlıq (is.): Yuxunun əksinə olaraq, şüurun tam fəaliyyətdə olduğu, insanın ətraf aləmi dərk etmək və ona reaksiya vermək qabiliyyətinə malik olduğu vəziyyət. Bu, sadəcə yuxuda olmamanın ifadəsi deyil, həm də fiziki və zehni fəallığın, diqqətin və reaksiya sürətinin müəyyən səviyyədə olmasını nəzərdə tutur. Oyaqlıq, fizioloji cəhətdən beynin müəyyən hissələrinin aktivliyi ilə, psixi cəhətdən isə şüurun aydınlığı və dərketmə qabiliyyəti ilə xarakterizə olunur.

Oyaqlığın dərəcəsi fərqli ola bilər. Tam oyaqlıq, insanın ətraf aləmə tam diqqətlə və reaksiya ilə münasibətində özünü göstərir. Lakin oyaqlığın müəyyən dərəcədə azalması, məsələn, yuxuya gedən zaman yarıyuxulu hal, yaxud da ağır fiziki işdən sonra müşahidə olunan letarji hal da oyaqlığın müxtəlif formalarıdır. Bu hallarda şüur qismən bulanıqlaşır, diqqət zəifləyir və reaksiya sürəti yavaşlayır. Belə hallar, normal fizioloji proseslərlə yanaşı, müxtəlif xəstəliklərin də əlaməti ola bilər.

Oyaqlıq termini müxtəlif kontekstlərdə istifadə oluna bilər. Məsələn, "Oyaqlıq halında ətrafı müşahidə etmək" ifadəsi fiziki oyaqlığı, "Siyasi oyaqlıq" ifadəsi isə ictimai-siyasi hadisələrə qarşı fəal və ayıq münasibəti ifadə edir. "Yuxu ilə oyaqlıq arasında" deyərkən isə yarıyuxulu, şüurun qismən bulanıq olduğu vəziyyət nəzərdə tutulur.

Etimoloji baxımdan "oyaqlıq" sözü "oyaq" sözündən törəmişdir və "-lıq" şəkilçisi vasitəsilə isim halına gətirilmişdir. "Oyaq" sözünün mənşəyi türk dillərinə aiddir və "oy" kökünə əsaslanır, oyandırmaq, hərəkətə gətirmək mənasını verir. Beləliklə, oyaqlıq, oyandırılmış, aktiv hal kimi anlaşılıla bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz