Oyanıqlıq sözü Azərbaycan dilində geniş mənada "uyumamış, ayıq olma halı" deməkdir. Lakin bu izah kifayət qədər dəqiq deyil və sözün zəngin məna çalarlarını əhatə etmir. Daha geniş və dəqiq şəkildə oyanıqlıq aşağıdakı mənaları ehtiva edir:
1. Fiziki oyanıqlıq: Bu, ən sadə və birbaşa mənasıdır. İnsanın və ya heyvanın yuxudan sonra və ya yuxusuzluq halında ayıq, şüurlu və fəal olmasıdır. Məlumatda verilən misal da bu mənaya uyğundur. "Səhər tezdən oyanıqlıq hissi ilə gözümü açdım."
2. Zəhni oyanıqlıq: Bu, daha mürəkkəb və əhatəli bir məna çalarıdır. Zəhni oyanıqlıq, insanın düşüncə qabiliyyətinin, diqqətinin, yaddaşının və qavrayışının yüksək səviyyədə olması, ətraf aləmə və hadisələrə həssaslıq, sürətli reaksiya vermək qabiliyyəti deməkdir. Bu mənada oyanıqlıq, ağılın iti, düşüncənin çevik olması ilə əlaqələndirilir. "O, həmişə zəhni oyanıqlığı ilə seçilirdi."
3. Siyasi oyanıqlıq: Bu məna, sosial və siyasi hadisələrə qarşı həssaslıq, fəallıq və mübarizə ruhu deməkdir. İnsanların öz hüquqlarını bilməsi, ədalətsizliyə qarşı mübarizə aparması ilə bağlıdır. "Xalqın siyasi oyanıqlığı əsaslı dəyişikliklərə səbəb oldu."
4. Ekoloji oyanıqlıq: Bu, ətraf mühitin qorunması, ekoloji problemlərə həssaslıq və bu problemlərin həlli üçün səy göstərmək mənasını verir. "Gənc nəslin ekoloji oyanıqlığı təqdirəlayiqdir."
Sözün mənşəyi: "Oyanıqlıq" sözü "oyandıq" fellə əlaqədardır. "Oyanmaq" felinin mənası "yuxudan durmaq, ayıq olmaq"dır. "-lıq" şəkilçisi isə isim törədici şəkilçi olaraq hal və vəziyyəti bildirir. Beləliklə, "oyanıqlıq" sözü "oyandıq" halını ifadə edir.
Cəmil bəyin misalında isə "oyanıqlıq" sözü birinci mənada, yəni fiziki oyanıqlıq mənasında işlənilib. Ancaq mətnin konteksti nəzərə alınaraq, oyanıqlığın ruhani bir mənası da olaraq yozula bilər: Allahın mələklərinin yanında olmağı, ruhani ayıqlıq halı.