izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Oynaq sifəti, əsasən "hərəkətli", "mütəhərrik" mənasında işlənir. Lüğətlərdə sadəcə "mütəhərrik, oynar, oynayan, daim hərəkətdə olan" kimi təriflənməsi onun zəngin məna çalarlarını tam əks etdirmir. Oynaq sözü, əşyanın, cismin və ya hissənin hərəkətlilik dərəcəsini, çevikliyini və ya oynaqlığını bildirir. Bu hərəkətlilik həm fiziki, həm də məcazi mənada ola bilər.

Fiziki mənada, "oynaq" sözü bir əşyanın ayrı-ayrı hissələrinin bir-birinə nisbətən sərbəst hərəkət etmə qabiliyyətini ifadə edir. Məsələn, "oynaq qol", "oynaq əlaqə", "oynaq oynaqları" ifadələrində olduğu kimi. Bu mənada "mexaniki", "mobil", "dəyişkən" sözləri sinonim kimi işlənə bilər, amma "oynaq" sözünün özünəməxsus bir canlılıq və rahatlıq ifadəsi vardır.

Məcazi mənada isə "oynaq" sözü daha çox emosional və ya düşüncənin çevikliyini, dəyişkənliyini bildirir. Məsələn, "oynaq əhval-ruhiyyə", "oynaq fikir", "oynaq münasibətlər" ifadələrində olduğu kimi. Bu mənada "dəyişkən", "qeyri-sabit", "sarsıdıcı" sözləri də sinonim kimi işlənə bilər, lakin "oynaq" sözü bu dəyişkənliyin müsbət bir tərəfini, yəni çevikliyi, uyğunlaşma qabiliyyətini vurğulayır. "Oynaq baxışlar" ifadəsində olduğu kimi, baxışların tez-tez dəyişməsini, canlılığını və ya sirlənməsini ifadə edə bilər.

Sözün etimologiyasına gəldikdə, "oynaq" sözünün kökü türk dillərindəki "oynamaq" felindən törəməsidir və hərəkət, oynamaq, rəqs etmək mənalarını ehtiva edir. Bu kökdən törəyən "oynaq" sözü zaman keçdikcə sifət mənası qazanmışdır.

Beləliklə, "oynaq" sözünün sadəcə "mütəhərrik" kimi təriflənməsi onun məna zənginliyini tam əks etdirmir. Həm fiziki, həm də məcazi mənalarda işlənən bu söz, hərəkətliliyi, çevikliyi, dəyişkənliyi, canlılığı ifadə edən çoxşaxəli bir leksik vahiddir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz