Ölçülmək felinin kökü "ölçmək" felindən törəmişdir və məchul feldir. Bu, hər hansı bir əlamət, xüsusiyyət və ya miqdarın müəyyən bir miqyas, standart və ya meyarla müqayisə edilərək təyin edilməsi deməkdir. Başqa sözlə, bir şeyin və ya kiminsə ölçülməsi onun kəmiyyətinin, keyfiyyətinin və ya dəyərinin obyektiv və ya subyektiv şəkildə qiymətləndirilməsi deməkdir. Bu qiymətləndirmə müxtəlif meyarlar əsasında aparıla bilər.
"Ölçülmək" feli, obyektin ölçülmə prosesinin məruz qalması mənasını verir. Yəni, özündən asılı olmayaraq, bir şeyin və ya kiminsə ölçülmə prosesinin təsiri altında qalmasıdır. Misal üçün, "İnsanın qiyməti onun qabiliyyəti və əxlaqı ilə ölçülür" cümləsində insanın özünün bu qiymətləndirmə prosesində aktiv iştirakı yoxdur. Onun qiyməti başqaları tərəfindən müəyyən edilən meyarlara (qabiliyyət və əxlaq) əsasən müəyyən olunur.
"Vəzni, dərəcəsi hər bir hörmətin; Zəhmətlə ölçülür vətənimizdə" misalında isə hörmətin qiyməti zəhmətə görə müəyyən edilir. Zəhmət buradakı ölçü vahididir. Bu cümlədə də, hörmətin özü ölçülmə prosesində aktiv iştirak etmir. Onun dəyəri xaricdən gələn bir meyarla müəyyən olunur.
"Ölçülmək" feli müxtəlif kontekstlərdə istifadə edilə bilər: fiziki ölçülər (məsələn, uzunluq, hündürlük, çəki), keyfiyyət göstəriciləri (məsələn, zəka, əxlaq, bacarıq), miqdarlar (məsələn, məhsuldarlıq, səmərəlilik) və ya dəyərlər (məsələn, iqtisadi dəyər, sosial dəyər) kimi müxtəlif sahələrdə işlədilə bilər. Həm konkret, həm də abstrakt mənalarda istifadə oluna bilər.
Qısacası, "ölçülmək" feli passiv bir prosesi ifadə edərək, bir şeyin və ya kiminsə müəyyən bir meyar və ya standart əsasında qiymətləndirilməsini göstərir.