Ölçülməzlik sözü, əsasən "ölçü" felinin mənfi sifəti olan "ölçülməz" sözündən törəmiş bir isimdir. "Ölçü" sözü öz növbəsində, kökü türk dillərində olan və "ölçmək" hərəkətini ifadə edən bir sözdür. "Ölçmək" isə nəyinsə miqdarını, həcmindən, uzunluğundan tutmuş keyfiyyətinə qədər müəyyən bir standartla müqayisə edərək təyin etmək deməkdir.
Beləliklə, "ölçülməzlik" bir şeyin miqdarının, həcminin, uzunluğunun, çəkisinin və ya başqa bir xüsusiyyətinin müəyyən bir standartla ölçülə bilməməsini, ölçməyə gəlməməsini ifadə edir. Bu, həm fiziki, həm də metafiziki mənada baş verə bilər. Fiziki mənada, məsələn, sonsuzluğu, kainatı və ya kosmosu ölçmək mümkün deyil, çünki onların həddi-hüdudu yoxdur. Bu halda "ölçülməzlik" sonsuzluq, sərhədsizlik mənasını da verir.
Metafiziki mənada isə, məsələn, sevgi, kədər, xoşbəxtlik kimi duyğuların və ya Allahın qüdrəti, insanın əxlaqi keyfiyyətləri kimi mənəvi anlayışların ölçülməzliyi, onların miqdari təyini mümkün olmadığını ifadə edir. Bu kontekstdə "ölçülməzlik" sonsuzluq, təsvir edilməzlik, ifadə olunmazlıq kimi mənalar da qazanır.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Kainatın ölçülməzliyi insanı həmişə heyran edib.
- Onun sədaqəti, dostluğunun ölçülməzliyi hamını heyrətləndirib.
- Ana sevgisinin ölçülməzliyi hər kəsə məlumdur.
- İnsan qəlbinin ölçülməzlik dərinliyini anlamaq çətindir.
- Kosmik məkanın ölçülməzliyi elmi tədqiqatlar üçün böyük bir meydan oxudur.
Göründüyü kimi, "ölçülməzlik" sözü müxtəlif kontekstlərdə müxtəlif mənalar kəsb edə bilir, lakin əsas mənası hər zaman miqdarın və ya keyfiyyətin təyin edilməsinin mümkün olmamasıdır.