Ölçüyəgəlməz sifəti, əşyanın və ya hadisənin həcminin, miqdarının, intensivliyinin və ya digər kəmiyyət xüsusiyyətlərinin heç bir mövcud ölçü vahidi ilə dəqiq təyin edilə bilməyəcəyini bildirir. Bu, sadəcə "çox böyük" mənasından daha geniş bir məzmun daşıyır. "Çox böyük" ifadəsi nisbilik prinsipini özündə ehtiva edir; bir şey başqa bir şeyə nisbətən "böyük" ola bilər. "Ölçüyəgəlməz" isə bu nisbiliyi aradan qaldırır və həmin kəmiyyətin ölçülməsinin fundamental olaraq mümkün olmadığını, mövcud ölçü sistemlərinin onun həcm və ya miqdarını ifadə etmək üçün yetərsiz olduğunu vurğulayır.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "ölçü" və "gəlmək" felindən əmələ gəldiyini görürük. "Gəlmək" bu kontekstdə "çatmaq", "uyğun gəlmək" mənasında işlənir. Beləliklə, "ölçüyəgəlməz" hər hansı bir ölçü vahidinə uyğun gəlməyən, ona sığmayan, onunla ifadə oluna bilməyən deməkdir. Bu mənada, "saysız-hesabsız", "çox yekə", "ucsuz-bucaqsız" kimi sinonimləri, "ölçüyəgəlməz"in yalnız miqdar baxımından böyüklüyü vurğulayan məhdudlaşdırılmış mənalarını ifadə edir. "Ölçüyəgəlməz" daha geniş, həm kəmiyyət, həm də keyfiyyət xüsusiyyətlərini əhatə edə bilər.
Cümlə içində nümunələr:
- Onun səxavəti ölçüyəgəlməz idi.
- Qara dəniz sahilləri ölçüyəgəlməz gözəllikləri ilə məşhurdur.
- Kosmosun genişliyi ölçüyəgəlməzdir.
- Onun əziyyətləri ölçüyəgəlməz idi.
- Qəhrəmanın mərdliyi ölçüyəgəlməz idi.
Göründüyü kimi, "ölçüyəgəlməz" sözü müxtəlif kontekstlərdə həm miqdarın, həm də keyfiyyətin ifadə oluna bilməyən böyüklüyünü, dərinliyini və ya intensivliyini bildirmək üçün işlədilə bilər. Bu, sadəcə böyüklük mənasından daha çox, bir şeyin həddən artıqlığı və ya ifadə olunmazlığı haqqında dəqiq və geniş bir anlayış təqdim edir.