Öskürtmə: "Öskürtmək" fellindən törəmiş isimdir. Azərbaycan dilində geniş yayılmış bu söz, tənəffüs yollarının qıcıqlanmasına cavab olaraq, ağciyərlərdən havanın qüvvətli və qəfil çıxarılması hərəkətini ifadə edir. Sadəcə bir hərəkət deyil, həm də bu hərəkətin nəticəsində yaranan səsi və ya hərəkətin özü bildirir.
Mənşəyi: "Öskürtmək" feli türk dillərinin kökündən gəlir. Etimoloji araşdırmalar sözün qədim türk dillərindəki səs oxşarlığı olan sözlərlə əlaqəsini göstərir. Bu sözün kökü, güclü bir havanın kəskin çıxarılmasını ifadə edən səs təqlidi bir ifadədən törəyə bilər.
Mənasının nüansları: Öskürtmənin mənası kontekstdən asılı olaraq bir neçə nüans əldə edə bilər:
- Tibbi mənada: Xəstəlik əlaməti olaraq öskürəyin bir növü. Məsələn, "Klinikada onun güclü öskürməsini müalicə etdilər."
- Səs mənası: Öskürək səsinin özü. Məsələn, "Birdən otaqdan güclü bir öskürmə səsi gəldi."
- Hərəkət mənası: Öskürmə hərəkətinin özü. Məsələn, "Tozdan öskürmə tutdu."
- Metaforik mənada: Nadir hallarda, qəfil və güclü bir hadisəni təsvir etmək üçün istifadə oluna bilər. Məsələn (poetik üslubda): "Düşmənin hücumu, qəfil bir öskürmə kimi, ordunu silkələdi."
Cümlə içində istifadəsi:
- Onun öskürməsi günlərlə davam etdi.
- Güclü öskürmədən qurtulmaq üçün dərman içdi.
- Qəfil öskürmə onu narahat etdi.
- Öskürmə səsi bütün evi bürüdü.
- Tozun qalxması ilə birlikdə güclü bir öskürmə başladı.