izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Öyrənmiş sözü Azərbaycan dilində feildən törəmə sifət olub, “alışmış”, “vərdiş etmiş”, “adət etmiş” və “öyrəncəli” mənalarını ifadə edir. Lüğətlərdəki bu izah, sözün əsas mənasını əhatə etsə də, onun incəliklərini tam olaraq əks etdirmir. Daha geniş və dəqiq bir şəkildə izah etmək üçün sözün etimologiyasına (mənşəyinə) və kontekstual istifadəsinə nəzər salmaq lazımdır.

"Öyrənmiş" sözü "öyrən-" fel kökünün "-miş" fele keçmiş zaman əlaməti ilə birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Bu, sözün əsas mənasının "bir şey öyrənmə prosesini başa çatdırmış olma" olduğunu göstərir. Yalnız alışma, vərdiş etmə və adət etmə kimi sadə mənalarla kifayətlənmək düzgün deyil. Çünki "öyrənmiş" bir hərəkətin, bacarığın, vərdişin uzun müddət davam etməsini və insanın bu hərəkəti, bacarığı, vərdişi avtomatik şəkildə yerinə yetirməsini ifadə edir.

Məsələn, "Öyrənmiş sürücü rahatlıqla maşın idarə edir" cümləsində "öyrənmiş" sözü sürücünün uzun müddət sürmə təcrübəsi əsasında maşın idarə etmə bacarığını avtomatik səviyyədə mənimsədiyini bildirir. Sadəcə "alışmış" deyilməsi bu mənanı tam əks etdirməz.

Başqa bir nümunə: "Öyrənmiş tərzdə danışırdı". Bu cümlədə "öyrənmiş" sözü danışıq tərzinin uzun müddət ərzində qazandığı bir xüsusiyyətə işarə edir, adət etmişdən daha çox, şüurlu və sistemli bir öyrənmənin nəticəsini ifadə edir. Bu mənada "vərdiş etmiş" və ya "adət etmiş" sözləri tam uyğun gəlmir.

"Öyrəncəli" mənası isə "öyrənmiş" sözünün daha zəif, daha az təcrübəni ifadə edən bir kölgə mənasıdır. "Öyrənmiş" tam mənimsəməni, "öyrəncəli" isə hələ tam mənimsənməmiş, inkişaf prosesində olan bir vərdişi, bacarığı ifadə edir. Beləliklə, "öyrənmiş" "öyrəncəli"dən daha yüksək səviyyəli bir mənimsəməni göstərir.

Nəticə olaraq, "öyrənmiş" sözü sadəcə alışma, vərdiş etmə və ya adət etmədən daha geniş və daha dərin bir məna daşıyır. O, uzun müddətli, təkrarlanan bir öyrənmə prosesinin nəticəsində avtomatik səviyyədə mənimsənilmiş bir bacarığı, vərdişi, və ya tərzi ifadə edir. Bu mənada "öyrənmiş" sözü "mükəmməl mənimsəmiş", "ustaşmış", "təcrübəli" mənalarına da yaxındır. Kontekstdən asılı olaraq "öyrəncəli" mənasını da qəbul edə bilir, ancaq bu kölgə mənası əsas mənadan fərqlənir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz