Öyümə sözü "öyümək" felindən törəmiş bir isimdir. Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində əsasən "tərifləmə", "alqışlama" mənalarında izah olunsa da, daha geniş və dəqiq bir tərif vermək mümkündür. "Öyümə" bir hərəkət, bir proses, bir əməliyyat kimi başa düşülməlidir və bu hərəkət vasitəsilə kimsənin yaxşı keyfiyyətlərinin, əməllərinin, əsərlərinin ifadə olunması, bəyan edilməsi, vurğulanması nəzərdə tutulur. Bu, sadəcə olaraq sözlə dilə gətirilən bir tərif deyil, həm də əməllərlə, davranışlarla ifadə oluna bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, kökü Türk dillərində geniş yayılmış "öy" morfemindən gəlir və əsasən "yaxşı", "dəyərli", "sevimli" kimi mənaları ehtiva edir. "Öyümək" isə bu əsas məna üzərində qurulmuş bir fəal hərəkəti ifadə edir: yaxşı keyfiyyətləri vurğulamaq, bəyan etmək, qabartmaq. Buna görə də "öyümə" sadəcə "tərifləmə" deyil, dərin bir hörmət və qiymətləndirmə hissi ilə bağlı bir anlayışı əhatə edir.
Müxtəlif kontekstlərdə "öyümə"nin işlənməsinə baxaq:
- "Şairin şeirləri böyük bir öyüməyə layiqdir." - Bu cümlədə "öyümə" yüksək qiymətləndirmə, tərifləmə mənasında işlənmişdir.
- "Onun əməlləri böyük bir öyümə mövzusudur." - Burada "öyümə" mövzu, söhbət predmeti mənasında işlənmişdir. Yəni onun əməlləri danışılmağa, təriflənməyə, qiymətləndirilməyə layiqdir.
- "Uşağın rəsmləri valideynləri tərəfindən böyük bir öyümə ilə qarşılandı." - Burada "öyümə" müsbət reaksiya, tərif, alqış mənasında işlənmişdir.
Beləliklə, "öyümə" sözü sadəcə bir tərif deyil, dəyərləndirmə, qiymətləndirmə, alqışlama, hörmət və tərifləmə hərəkətlərini əhatə edən daha geniş bir məna daşıyır və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif çalarlarda işlənə bilər.