Paçalamaq feli, əsasən Azərbaycan dilindəki məcazi mənaları ilə yanaşı, həm də daha geniş və dəqiq bir şəkildə izah edilə bilər. Lüğətlərdə verilən "paçasından tutmaq; yapışmaq, paçabənd etmək" tərifi, felin fiziki mənasını əks etdirir. Ancaq paçalamaq daha geniş kontekstlərə malikdir və mənası işləndiyi cümlənin kontekstindən asılı olaraq dəyişə bilir.
Mənşəcə, "paça" sözü fars dilindən götürülmüşdür və paltarın alt hissəsini, ayaqların ətrafını örtdüyü hissəni ifadə edir. Bu mənadan irəli gələrək, "paçalamaq" feli əvvəlcə fiziki bir əməli, yəni birinin paltarının paçasından tutmasını, ona yapışmasını ifadə edirdi. Lakin zaman keçdikcə, bu fel məcazi mənalar da qazanıb.
Məcazi mənaları arasında "sərt, inadkar şəkildə tutmaq", "bıraxmımaq", "qətiyyətlə ələ keçirmək", "yalvarmaq, xahiş etmək", "diqqətini çəkmək məqsədilə ələ keçirmək" kimi mənalar vardır. Misal üçün, "O, məsələni paçalayıb, həll etməyə çalışdı" cümləsində "paçalamaq" məsələyə möhkəm yapışmaq, inadkarlıqla həllinə çalışmaq kimi məna kəsb edir. Başqa bir nümunə olaraq, "Uşaq anasının ətəyini paçalayıb ağladı" cümləsində isə "paçalamaq" yalvarmaq, kömək istəmək mənasında işlənir.
Verilən nümunədəki cümlədə ("Nuşapəri xanım səbir eləyə bilməyib tez yorğan-döşəkdən durdu, qarını paçalayıb, qoydu dizinin altına") isə "paçalamaq" daha çox fiziki bir hərəkəti ifadə edir. Ancaq burada "qarın" sözü ilə birləşərək, qarnını əlində tutub, bədəninə sıxmaq kimi bir məna da əldə edə bilər. Bu kontekstdə, həm də tezliklə hərəkət etmək, rahatlıq tapmaq üçün qarnını qaldırmaq mənası da öz əksini tapır.
Yekun olaraq, "paçalamaq" felinin mənası işlədildiyi kontekstdən asılı olaraq dəyişir və yalnız "paçasından tutmaq" ilə məhdudlaşdırılmamalıdır. Həm fiziki, həm də məcazi mənaları vardır və bu mənaların dəqiq tərifi kontekstin dəqiq təhlilini tələb edir.