Paralelizm [yun. παράλληλος - parállēlos - paralel] termininin Azərbaycan dilindəki mənasını daha geniş və dəqiq şəkildə izah etmək üçün onun mənşəyini və müxtəlif kontekstlərdə necə işləndiyini nəzərə almaq lazımdır. Əsasən iki əsas mənası vardır:
1. Müvazilik/Paralellik (Struktur və Formal Paralellik): Bu mənada paralelizm, dilçiliyə aid bir termin kimi, sintaksisdə və ya bədii üslubda cümlə quruluşlarının, bəndlər arası münasibətlərin və ya bədii əsərin struktur elementlərinin oxşarlığına, qarşılıqlı uyğunluğuna və paralel yerləşməsinə işarə edir. Məsələn, "Xətlərin paralelizmi" ifadəsində həndəsi xətlərin paralel olması nəzərdə tutulur. Ədəbiyyatda isə, "o gəlir, o gedir" kimi cümlələrdə fel formasının, mövzu və xəbərin oxşarlığı bir paralelizm nümunəsidir. Bu cür paralelizm bədii əsərin ritmini, təkrarını və vurğunu gücləndirir. Müxtəlif dil vahidlərinin (söz, cümlə, bənd) strukturca və ya funksiya baxımından oxşarlığını ifadə edir.
2. Eyni işi görmə/Paralellik (Funksional Paralellik): Bu mənada paralelizm, eyni və ya oxşar funksiyaları yerinə yetirən iki və ya daha çox sistemin, qurumun və ya prosesin bir-birinə paralel fəaliyyət göstərməsini ifadə edir. "İdarələrin işindəki paralelizm" ifadəsi bu mənaya aiddir və eyni vəzifələri görən, lakin qarşılıqlı əlaqəli olmaya bilən bir neçə idarənin mövcudluğunu göstərir. İnformatika sahəsində isə, paralel emal prosesləri bu mənanı əks etdirir. Bu mənada paralelizm, səmərəliliyi artırmaq və ya ehtiyat təmin etmək üçün işlədilir. Funksional paralelizm, fəaliyyətin oxşarlığını, lakin struktur oxşarlığını deyil, ifadə edir.
Yekun olaraq, paralelizm termini çoxmənalıdır və kontekstdən asılı olaraq struktur/formal və ya funksional mənalar daşıya bilər. Hər iki mənada da əsas anlayış paralellik və ya uyğunluqdur.