Parçadöşəmə: Azərbaycan mətbəxinin zəngin və rəngarəng yeməkləri sırasında özünəməxsus yeri olan bir plov növüdür. Lüğətlərdə sadəcə "xuruşu düyünün altında bişən ət parçalarından ibarət plov növü" kimi təsvir olunsa da, parçadöşəmənin daha dəqiq və geniş izahı onun hazırlanma texnikası və əsas xüsusiyyətlərini əhatə etməlidir.
Əsasən, qoyun ətindən (bəzən mal ətindən də istifadə olunur) hazırlanan parçalar xırda doğranaraq, əvvəlcədən qızardılır və ya qovrulur. Bu, ətin öz şirəsini saxlamasına və plovda daha dadlı olmasına kömək edir. Sonra ət parçaları xüsusi hazırlanmış, uzun düyü ilə birlikdə qazana yığılır və su əlavə edilərək bişirilir. "Döşəmə" sözü burada ətin düyünün altında, sanki bir döşəmə kimi yerləşdirilməsini ifadə edir. Beləliklə, ət düyünün buxarı ilə bişir və öz əzəmətini tam olaraq ortaya qoyur.
Parçadöşəmənin xüsusiyyətlərindən biri də onun yağlı, ətirli və dadlı olmasıdır. Ətin qızardılması və ya qovrulması zamanı əmələ gələn qızılı rəngli qabıq və ət parçalarının düyü ilə qarışması ona unikal bir ləzzət verir. Ənənəvi olaraq, hazırlanma prosesində müxtəlif ədviyyatlardan, məsələn, sarımsaq, soğan, keşniş, kimyon və s. istifadə olunur ki, bu da yeməyin ətirini və dadını daha da zənginləşdirir. Bəzi bölgələrdə quru meyvələr də əlavə edilərək yeməyə şirin-acı bir ləzzət qatılır.
Sözün etimologiyasına gəldikdə, "parça" sözü ətin doğranmış hissələrini, "döşəmə" sözü isə ətin düyünün altında yerləşdirilməsini ifadə edir. Beləliklə, "parçadöşəmə" sözü yeməyin hazırlanma üsulunu və əsas xüsusiyyətlərini dəqiq şəkildə əks etdirir. Bu yeməyin adının sadəliyi onun mətbəximizdə nə qədər əhəmiyyətli yer tutduğunu göstərir.
Müxtəlif cümlələrdə istifadəsi nümunələri:
- Bu gün naharda anamin əl işi parçadöşəmə olacaq.
- Bayram süfrəsinin bəzəyi ətirli parçadöşəmə idi.
- Parçadöşəmənin dadlı olmasının sirri düyünün və ətin keyfiyyətindədir.