Passivlik (ərəb. passiv - fəal olmayan, hərəkətsiz + -lik şəkilçisi) - fəal hərəkətsizlik, təşəbbüslərin olmaması vəziyyəti, hər hansı bir işə, hadisəyə qarşı laqeydlik, apatiya, cansıxıcılıq, fəaliyyətsizlik və təsirsiz qalma halına deyilir. Bu termin əsasən sosial, siyasi və ya psixoloji kontekstlərdə işlənir və hərəkət etməməkdən, reaksiya verməməkdən, vəziyyəti dəyişdirmək üçün səy göstərməməkdən, təşəbbüskar olmaqdan imtina etməkdən irəli gələn bir vəziyyəti ifadə edir.
Passivlik müxtəlif səviyyələrdə özünü göstərə bilər. Məsələn, fərdi səviyyədə bir insan öz problemlərini həll etməkdə passiv ola bilər, sosial səviyyədə isə bir qrup insan haqsızlığa qarşı passiv reaksiya verə bilər. Siyasi kontekstdə isə passivlik siyasi proseslərdən uzaqlaşma, seçkilərdə iştirak etməmə və ya siyasi hərəkatlara qoşulmama kimi təzahür edə bilər. Passivliyin səbəbləri müxtəlif ola bilər: qorxu, ümidsizlik, informasiya çatışmazlığı, qeyri-müəyyənlik, apatiya, qüvvə çatışmazlığı və ya gücsüzlük hissi.
Verilən nümunə cümləsində ("[Həsən] nöqsanları boynuna alır, üzvlərin kömək etmədiyindən, passivliyindən şikayətlənir") passivlik üzvlərin hərəkətsizliyi, işə qarışmamağı, problemin həllinə yardım etməməyi ifadə edir. Burada passivlik, Həsənin gözləntilərini doğrultmayan, onun işinə mane olan bir vəziyyət kimi təqdim edilir. Passivlik bu cümlədə mənfi bir hal kimi qələmə verilir, çünki bu vəziyyət problemin həllini çətinləşdirir.
Digər nümunələr:
- Onun passivliyi bütün layihənin uğursuzluğuna səbəb oldu.
- Bütün bu haqsızlıqlara qarşı passiv qalmaq olmazdı.
- Müəllimin passiv tədris üsulu şagirdlərin marağını öldürdü.
- Siyasi passivlik demokratiyanın inkişafına mane olur.
Gördüyümüz kimi, "passivlik" sözü müxtəlif kontekstlərdə işlənərək fərqli mənalar ifadə edə bilir, ancaq hər halda əsas məna hərəkətsizliyi, təşəbbüslərin olmamasını və vəziyyətə qarşı laqeydliyi əhatə edir.