izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Patıltı sözü Azərbaycan dilində geniş mənada səs-küy, xüsusilə də sürətlə, ardıcıl olaraq yaranan səslərin birgəliyini ifadə edir. Lüğətlərdə əsasən "tappıltı" ilə sinonim kimi verilsə də, aralarında incə bir fərq vardır. "Tappıltı" daha çox ağır, sərt cisimlərin bir-birinə dəyməsindən yaranan, daha ritmik və qalın səsi ifadə edərkən, "patıltı" daha yüngül, tez-tez təkrarlanan və daha az ritmik səsləri də əhatə edir. Məsələn, ayaq səsləri üçün "patıltı" daha uyğun gəlsə də, ağır əşyaların düşmə səsi üçün "tappıltı" daha münasibdir.

Etimalogiyasına gəldikdə, "patıltı" sözü "pat" felindən törəmişdir. "Pat" felinin əsas mənası birdən, qəfil, qüvvətli bir hərəkət etməkdir. Bu felin törəməsi olan "patıltı" isə bu qəfil və qüvvətli hərəkətlərdən yaranan səsləri ifadə edir. Sözün mənası kontekstə görə dəyişə bilir. Məsələn, "atların patıltısı" deyəndə atların nal səslərinin ritmik təkrarını, "yağışın patıltısı" deyəndə isə yağış damlalarının səs-küyünü nəzərdə tuturuq.

Verilən nümunə cümlədə ("Azad koridorda ayaq patıltısı eşidincə tez ayağa qalxıb qapı tərəfə gedir.") "patıltı" sözü ayaqların yerə dəyməsi nəticəsində yaranan səslərin ardıcıl və tez-tez təkrarını, yəni ayaq səslərini ifadə edir. Bu kontekstdə "patıltı" sözü həm sürəti, həm də səsin ardıcıllığını vurğulayır. Başqa nümunələr verək:

"Mətbəxdən qab-qacaq patıltısı gəlirdi." - Bu cümlədə patıltı, qab-qacağın bir-birinə dəyməsindən yaranan qarışıq və səs-küyünü ifadə edir.

"Uşaqların coşqun gülüş və qışqırıq patıltısı hər yerdə eşidilirdi." - Bu cümlədə isə patıltı, uşaqların coşqun səslərinin birləşməsindən yaranan səs-küylü mühitini ifadə edir.

Beləliklə, "patıltı" sözü bir çox kontekstdə istifadə oluna bilən, anlamlı və ifadəli bir sözdür. Onun mənası hər zaman səs-küyə işarə edir, lakin bu səs-küyün xarakteri kontekstdən asılı olaraq dəyişir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz