Tappıltı sözü Azərbaycan dilində geniş mənada hərəkət edən varlığın ayağının sərt səthə dəyməsi nəticəsində yaranan səsi bildirir. Lüğətlərdə sadəcə “ayağın yerə dəyməsi nəticəsində çıxan səs” kimi izah olunsa da, bu, sözün mənasını tam əhatə etmir. Tappıltı, sadə bir ayaq səsindən daha çox, bir neçə ayağın ardıcıl və ya sürətli hərəkəti nəticəsində əmələ gələn, ritmik və ya qeyri-ritmik, daha çox diqqət çəkən bir səs təəssüratı yaradır. Sözün fonetik quruluşu (tapp-ıltı) özündə sürət və təkrarı əks etdirir.
Etimalogiyasına nəzər salsaq, “tapp” hissəsi təkrarlanan, qısa və sərt bir hərəkəti, “-ıltı” isə səs və ya səs-küy əmələ gətirən bir prosesi bildirir. Beləliklə, tappıltı sadəcə ayaq səsi deyil, bir neçə ayağın yerə ardıcıl dəyməsi nəticəsində yaranan xüsusi bir səs effektidir. Bu səs, həmçinin sürətli, ağır və ya çoxsaylı ayaqların hərəkətinə uyğun olaraq müxtəlif intensivlikdə ola bilər.
Tappıltı sözü müxtəlif kontekstlərdə işlənə bilər:
- Normal hərəkət: “Evdə uşaqların tappıltısı eşidilirdi.” (Bu cümlədə tappıltı adi bir hərəkət səsini bildirir.)
- Sürətli hərəkət: “Atların tappıltısı yaxınlaşırdı.” (Bu halda tappıltı sürətli və yaxınlaşan bir təhlükəni və ya hadisəni bildirir.)
- Çoxlu sayda insan: “Konsert salonundan çıxan tamaşaçıların tappıltısı hər yeri bürümüşdü.” (Burada çoxlu insanın eyni vaxtda hərəkət etməsindən yaranan kütləvi səs ifadə olunur.)
- Metaforik istifadə: “Düşüncələrimin tappıltısı başımda səs-küy salırdı.” (Burada tappıltı daxili narahatlığı, fikir qarışıqlığını bildirir, metaforik bir ifadədir.)
Yekun olaraq, tappıltı sözü sadə bir ayaq səsindən daha çox, bir neçə ayağın yerə ardıcıl dəyməsi nəticəsində yaranan, ritmik və ya qeyri-ritmik, daha çox diqqət çəkən və müxtəlif kontekstlərdə işlənən bir səs effektidir.